بهترین مکمل ها برای سلامت دهان و دندان راهنماي کامل انتخاب موثرترين تقويت کننده ها

سلامت و مراقبت دهان فقط به مسواک زدن و نخ دندان کشیدن محدود نمی شود. آن چه می خوریم و حتی مکمل هایی که روزانه مصرف می کنیم، می توانند تاثیر مستقیم بر استحکام مینای دندان، سلامت لثه ها و تعادل میکروبی دهان داشته باشند. در سال های اخیر مطالعات زیادی نشان داده اند که ویتامین ها و مواد معدنی مثل ویتامین دی، کلسیم، ویتامین سی و برخی ترکیبات ضد التهاب و پروبیوتیک ها می توانند به کاهش پلاک دندانی، التهاب لثه، پیشگیری از پوسیدگی و حتی کاهش سرعت از دست دادن دندان ها کمک کنند. با این حال، انتخاب مکمل مناسب بدون آگاهی می تواند هم بی اثر و هم گاهی خطرناک باشد؛ به خصوص اگر بیماری زمینه ای یا دارو مصرف می کنید. پس شناخت علمی و اصولی بهترین مکمل ها برای سلامت دهان و دندان، اهمیت زیادی دارد.

در این راهنمای جامع که بر پایه آخرین مقالات علمی و مرور های سیستماتیک تا سال 2025 نوشته شده، به زبان ساده و کاربردی توضیح می دهیم که هر مکمل چگونه روی دندان ها و لثه ها اثر می گذارد، برای چه کسانی مفید تر است، چه دوز هایی معمولا استفاده می شود و چه هشدار ها و محدودیت هایی دارد. توجه بسیار مهم این که این متن جایگزین ویزیت دندان پزشک یا پزشک نیست و فقط برای افزایش آگاهی شما نوشته شده است. برای تشخیص، انتخاب مکمل و درمان قطعی هر مشکل دهان و دندانی، حتما باید با دندان پزشک یا پزشک خود مشورت کنید؛ به ویژه اگر باردار هستید، به کودک مکمل می دهید یا بیماری مزمن دارید. هدف این مقاله این است که وقتی کنار متخصص خود می نشینید، بهتر سوال بپرسید، تبلیغات اغراق شده را تشخیص دهید و آگاهانه تر از مکمل ها برای تقویت سلامت دهان و دندان استفاده کنید.

فهرست مطالب

• بهترین مکمل ها برای سلامت دهان و دندان: اصول کلی و نکات مهم
• مکمل کلسیم برای سلامت دهان و دندان: نقش در استخوان فک و استحکام دندان ها
• مکمل ویتامین دی برای سلامت دهان و دندان: جذب کلسیم و کاهش التهاب لثه
• مکمل ویتامین سی برای سلامت دهان و دندان: ترمیم لثه و تقویت کلاژن
• مکمل ویتامین های گروه ب برای سلامت دهان و دندان: زخم دهانی، التهاب و اعصاب
• مکمل پروبیوتیک برای سلامت دهان و دندان: تعادل میکروبی و کاهش پلاک
• مکمل فلوراید برای سلامت دهان و دندان: مزایا، خطرات و نکات سنی
• مکمل های گیاهی برای سلامت دهان و دندان: از چای سبز تا کوآنزیم کیو 10
• انتخاب بهترین مکمل برای سلامت دهان و دندان در گروه های مختلف (کودکان، بزرگسالان، سالمندان، بارداری)
• جدول مقایسه بهترین مکمل های دهان و دندان و موارد کاربرد آن ها
• نتیجه گیری: آیا واقعا به مکمل برای سلامت دهان و دندان نیاز داریم؟
• سوالات متداول درباره بهترین مکمل ها برای سلامت دهان و دندان

بهترین مکمل ها برای سلامت دهان و دندان: اصول کلی و نکات مهم

وقتی صحبت از بهترین مکمل ها برای سلامت دهان و دندان می شود، بسیاری از افراد مستقیم به سراغ قرص ها و پودر ها می روند، در حالی که اصل ماجرا از تغذیه روزانه و سبک زندگی شروع می شود. تحقیقات مروری جدید نشان داده اند که مصرف کافی میوه، سبزیجات، غلات کامل و منابع پروتئینی با کیفیت، ریسک بیماری های لثه و حتی سرطان های دهان را به طور قابل توجهی کاهش می دهد و نقش مکمل ها بیشتر برای پر کردن کمبود ها است، نه جایگزین تغذیه سالم. در یک مرور سیستماتیک در 2023 مشخص شد که مکمل های تغذیه ای در دوز توصیه شده می توانند پلاک، عمق پاکت های لثه و التهاب را بهبود دهند، اما تاثیر آن ها زمانی بیشتر است که همراه با مراقبت های استاندارد مثل جرم گیری، مسواک و نخ دندان استفاده شوند، نه به جای آن ها.

اصل مهم دیگر در انتخاب مکمل های دهان و دندان این است که سراغ مصرف خودسرانه و بلند مدت نرویم. مثلا مصرف بی حساب و کتاب کلسیم می تواند باعث رسوب در کلیه و عروق شود، یا فلوراید اضافی در کودکان منجر به فلوروزیس دندانی و لکه های دائمی می شود. حتی ویتامین دی که بسیار محبوب است، در دوز بالا می تواند سبب افزایش کلسیم خون و عوارض جدی شود. بنابراین باید قبل از شروع هر مکمل، وضعیت سلامت عمومی، دارو های مصرفی، نتایج آزمایش خون و شرایط دندان ها و لثه ها توسط پزشک یا دندان پزشک ارزیابی شود. در این مقاله درباره گروه های اصلی مکمل ها یعنی کلسیم، ویتامین دی، ویتامین سی، ویتامین های گروه ب، پروبیوتیک ها، فلوراید و برخی ترکیبات گیاهی توضیح می دهیم، اما تاکید می کنیم که بهترین مکمل برای هر فرد، ترکیبی است از شواهد علمی عمومی و شرایط خاص همان فرد که باید توسط متخصص تعیین شود.

مکمل کلسیم برای سلامت دهان و دندان: نقش در استخوان فک و استحکام دندان ها

کلسیم یکی از ضروری ترین مواد معدنی برای ساخت و حفظ استحکام دندان ها و استخوان فک است. در دوران کودکی و نوجوانی، کمبود کلسیم می تواند باعث کاهش تراکم استخوان فک و اختلال در رشد مطلوب دندان ها شود، و در بزرگسالی و سالمندی کمبود طولانی مدت آن خطر پوکی استخوان فک و لق شدن یا از دست رفتن دندان ها را افزایش می دهد. در یک کارآزمایی بالینی روی سالمندان نشان داده شد افرادی که چند سال کلسیم به همراه ویتامین دی مصرف می کردند، در مقایسه با گروه دارونما، تعداد دندان های کمتری را از دست دادند و وضعیت استخوان فک آن ها بهتر بود. علاوه بر این، کلسیم برای تعادل محیط معدنی در اطراف دندان ها اهمیت دارد و می تواند در فرایند باز معدنی شدن مینا نقش کمکی داشته باشد، به خصوص وقتی همراه با فلوراید و بهداشت دهان مناسب باشد.

با وجود فواید، همه به مکمل کلسیم نیاز ندارند. اگر فردی از طریق رژیم غذایی خود (لبنیات، سبزیجات سبز، مغز ها و بعضی آب میوه های غنی شده) به اندازه کافی کلسیم دریافت می کند، اضافه کردن قرص ممکن است سودی نداشته باشد و حتی خطر سنگ کلیه یا مشکلات قلبی عروقی را افزایش دهد. معمولا مقدار توصیه شده روزانه کلسیم برای بزرگسالان حدود 1000 تا 1200 میلی گرم است که بخشی از آن را می توان از مکمل در صورت کمبود دریافت کرد. مهم است که دوز مصرفی، زمان مصرف (ترجیحا همراه غذا) و نوع مکمل (کلسیم کربنات یا سیترات) توسط پزشک مشخص شود. همچنین مصرف همزمان کلسیم با برخی دارو ها مثل برخی آنتی بیوتیک ها و دارو های تیروئید می تواند تداخل ایجاد کند، بنابراین افراد نباید بدون مشورت، کلسیم را به عنوان تقویت کننده دهان و دندان شروع کنند.

مکمل ویتامین دی برای سلامت دهان و دندان: جذب کلسیم و کاهش التهاب لثه

ویتامین دی نقش کلیدی در جذب کلسیم و فسفر از روده و تنظیم متابولیسم استخوان دارد و به همین دلیل به طور غیر مستقیم برای سلامت دندان ها و استخوان فک حیاتی است. مطالعات جدید نشان داده اند که کمبود ویتامین دی علاوه بر افزایش خطر پوکی استخوان و شکستگی، با افزایش خطر پوسیدگی دندان ها، بیماری های لثه و حتی شکست درمان های ایمپلنت و جراحی های دهان ارتباط دارد. یک مرور سیستماتیک در سال 2025 گزارش کرده است که افراد با سطح پایین ویتامین دی، بیشتر دچار بیماری های لثه شدید، تحلیل استخوان و مشکلات ترمیمی پس از درمان های دندان پزشکی می شوند. همچنین در برخی مطالعات، مصرف مکمل ویتامین دی در کنار درمان های لثه ای، به بهبود بهتر عمق پاکت ها و کاهش التهاب کمک کرده است.

ویتامین دی فقط برای استخوان نیست، بلکه اثرات ضد التهاب و تقویت ایمنی موضعی نیز دارد که در دهان اهمیت زیادی دارد. سلول های اپیتلیال دهان و لثه قادر هستند فرم فعال ویتامین دی را تولید کنند و این ماده می تواند تولید پپتید های ضد میکروبی را افزایش دهد که در مقابله با باکتری های مضر موثر است. با این حال، ویتامین دی از گروه مکمل هایی است که مصرف بیش از حد آن خطرناک است؛ دوز معمول برای بسیاری از بزرگسالان در صورت کمبود، بین 800 تا 2000 واحد بین المللی در روز است، اما باید بر اساس سطح خونی 25 هیدروکسی ویتامین دی و نظر پزشک تنظیم شود. برای کودکان و زنان باردار و شیرده، دوز ها حتما باید به صورت اختصاصی تعیین شود، چون هم کمبود و هم زیادی آن می تواند مشکلات جدی ایجاد کند. بنابراین اگر به دنبال بهترین مکمل برای سلامت دهان و دندان هستید، ابتدا سطح ویتامین دی خود را با آزمایش بررسی کنید و سپس در صورت نیاز، با مشورت پزشک آن را تنظیم نمایید.

مکمل ویتامین سی برای سلامت دهان و دندان: ترمیم لثه و تقویت کلاژن

ویتامین سی یکی از مهم ترین آنتی اکسیدان ها و عنصر ضروری برای ساخت کلاژن است؛ ماده ای که ساختار بافت همبند لثه، لیگامان اطراف دندان و حتی عروق خونی را تشکیل می دهد. کمبود شدید ویتامین سی باعث بیماری تاریخی اسکوروی می شود که یکی از علائم اصلی آن خونریزی شدید لثه، لق شدن دندان ها و زخم های دهانی است. حتی کمبود های خفیف تر نیز می توانند باعث افزایش التهاب لثه، خونریزی هنگام مسواک زدن و کند شدن ترمیم بافتی پس از جراحی های دندان پزشکی شوند. در مطالعات انسانی نشان داده شده است که مصرف مکمل ویتامین سی در افراد با کمبود، می تواند نفوذ پذیری اپیتلیوم لثه را کاهش دهد و تشکیل کلاژن را افزایش دهد، که نتیجه آن لثه های قوی تر و پاسخ بهتر به درمان های لثه ای است.

البته این به معنای مصرف خودسرانه دوز های بسیار بالا نیست. بسیاری از افراد با یک رژیم غذایی متعادل حاوی میوه های تازه مثل پرتقال، کیوی، توت فرنگی و سبزیجاتی مانند فلفل دلمه ای و کلم بروکلی، نیاز روزانه خود را تامین می کنند. در صورت کمبود یا مصرف ناکافی، مکمل هایی در دوز های 250 تا 500 میلی گرم روزانه، بسته به وضعیت فرد، می توانند توسط پزشک توصیه شوند. دوز های بسیار بالا ممکن است باعث مشکلات گوارشی یا در بعضی افراد مستعد، افزایش خطر سنگ کلیه شوند. استفاده از دهان شویه های حاوی ویتامین سی یا ژل های موضعی نیز در برخی محصولات پیشنهاد می شود، اما شواهد قطعی در مورد برتری آن ها نسبت به مصرف خوراکی محدود است. در هر صورت، اگر علائم مکرر خونریزی لثه دارید، قبل از هر چیز باید معاینه و جرم گیری توسط دندان پزشک انجام شود و سپس در صورت نیاز، مکمل ویتامین سی به عنوان یک عامل کمکی در کنار درمان اصلی استفاده گردد.

مکمل ویتامین های گروه ب برای سلامت دهان و دندان: زخم دهانی، التهاب و اعصاب

ویتامین های گروه ب مجموعه ای از ویتامین های محلول در آب هستند که در سوخت و ساز سلولی، عملکرد سیستم عصبی و سلامت پوست و مخاط ها نقش دارند. در دهان، کمبود برخی از این ویتامین ها به ویژه ویتامین بی 12، فولات (اسید فولیک) و بی 2 می تواند به التهاب زبان، زخم های آفتی مکرر، سوزش دهان و ترمیم ضعیف مخاط منجر شود. مطالعات نشان داده اند که افراد مبتلا به کمبود ویتامین بی 12 و فولات، بیشتر دچار بیماری های لثه و زخم های مخاطی می شوند و با اصلاح این کمبود ها با مکمل، بسیاری از علائم دهانی و لثه ای کاهش می یابد. همچنین بی 1 و بی 6 در عملکرد صحیح اعصاب نقش دارند و می توانند در برخی سندرم های درد دهانی نقش غیر مستقیم داشته باشند.

مصرف مکمل های گروه ب معمولا برای افرادی که رژیم غذایی محدود دارند (مثل گیاه خواران مطلق)، بیماران گوارشی، سالمندان یا کسانی که برخی دارو ها مثل متفورمین یا دارو های کاهش اسید معده را به مدت طولانی مصرف می کنند، اهمیت بیشتری دارد. این افراد بیشتر در معرض کمبود بی 12 و فولات هستند که می تواند در سلامت دهان و دندان آن ها منعکس شود. مکمل ها به صورت قرص های ترکیبی بی کمپلکس یا جداگانه (مثلا قرص بی 12) موجود هستند و دوز مناسب باید بر اساس سطح خونی و تشخیص پزشک تعیین شود. استفاده خودسرانه از تزریق بی 12 یا دوز های خیلی بالا بدون اثبات کمبود، توصیه نمی شود. اگر دچار زخم های دهانی مکرر، سوزش زبان، رنگ پریدگی مخاط یا خستگی مزمن هستید، حتما قبل از هر نوع مکمل، بررسی و آزمایش کامل توسط پزشک انجام دهید تا علت اصلی مشخص شود.

مکمل پروبیوتیک برای سلامت دهان و دندان: تعادل میکروبی و کاهش پلاک

در سال های اخیر پروبیوتیک ها به عنوان یکی از مکمل های نوین برای سلامت دهان و دندان مطرح شده اند. پروبیوتیک ها باکتری های مفید هستند که در صورت مصرف به مقدار کافی، می توانند به بهبود تعادل میکروبی در بدن کمک کنند. در دهان، هدف از استفاده از پروبیوتیک ها کاهش تعداد باکتری های مضر مرتبط با پوسیدگی و بیماری های لثه و تقویت گونه های مفید است. برخی مطالعات نشان داده اند که مصرف پروبیوتیک های خاص به صورت قرص مکیدنی، قرص جویدنی، آدامس یا دهان شویه، می تواند به کاهش پلاک دندانی، التهاب لثه و بوی بد دهان کمک کند. همچنین در بعضی کودکان، پروبیوتیک ها در کنار رعایت بهداشت دهان، میزان پوسیدگی های جدید را کاهش داده اند.

البته همه پروبیوتیک ها برای دهان مناسب نیستند و باید از سویه هایی استفاده شود که اثر آن ها بر سلامت دهان در مطالعات بررسی شده است. بعضی نمونه ها شامل سویه های خاص لاکتوباسیلوس و استرپتوکوک های مفید هستند که در برخی محصولات تخصصی دندان پزشکی وجود دارند. نکته مهم این است که پروبیوتیک ها جای مسواک و نخ دندان را نمی گیرند، بلکه یک مکمل کمکی هستند. مصرف آن ها معمولا عوارض جدی ندارد، اما در افراد با نقص ایمنی شدید یا بیماران خاص، باید با احتیاط و زیر نظر پزشک استفاده شوند. همچنین نتیجه گیری ها هنوز نهایی نیست و مطالعات بیشتری برای تعیین بهترین دوز، طول دوره مصرف و انتخاب سویه ها لازم است. اگر قصد استفاده از پروبیوتیک را برای بوی بد دهان یا مشکلات لثه دارید، بهتر است ابتدا علت اصلی توسط دندان پزشک مشخص شود و سپس در صورت مناسب بودن، از مکمل پروبیوتیک به عنوان بخشی از برنامه درمانی استفاده کنید.

مکمل فلوراید برای سلامت دهان و دندان: مزایا، خطرات و نکات سنی

فلوراید یکی از شناخته شده ترین عوامل محافظت کننده از پوسیدگی دندان است. این ماده با تقویت مینای دندان، افزایش مقاومت آن در برابر اسید های تولید شده توسط باکتری ها و کمک به باز معدنی شدن ضایعات اولیه، نقش مهمی در پیشگیری از پوسیدگی دارد. فلوراید معمولا به شکل موضعی (خمیر دندان، دهان شویه، ژل و وارنیش) استفاده می شود و در بعضی کشور ها به آب آشامیدنی نیز اضافه می شود. در کودکانی که در مناطقی با آب فاقد فلوراید زندگی می کنند و در معرض خطر بالای پوسیدگی هستند، گاهی از مکمل های خوراکی فلوراید (قطره یا قرص) استفاده می شود. مطالعات نشان داده اند که استفاده صحیح و کنترل شده از فلوراید می تواند به شکل قابل توجهی از پوسیدگی دندان جلوگیری کند، خصوصا در کودکان.

اما مصرف فلوراید به صورت سیستمیک باید با دقت بسیار و بر اساس سن، میزان فلوراید آب، خطر پوسیدگی و نظر دندان پزشک باشد. استفاده بیش از حد فلوراید در کودکان خردسال می تواند باعث فلوروزیس دندانی شود که خود را به صورت لکه های سفید یا قهوه ای دائمی روی دندان های دائمی نشان می دهد. اخیرا بحث هایی در مورد ایمنی مصرف طولانی مدت مکمل های خوراکی فلوراید در کودکان مطرح شده و بعضی سازمان ها توصیه کرده اند که فلوراید خوراکی فقط برای کودکان در معرض خطر بالای پوسیدگی و در صورت کمبود فلوراید در آب، و با دوز مشخص تجویز شود. بنابراین اگر به دنبال بهترین مکمل برای سلامت دهان و دندان کودک خود هستید، هیچ گاه خودتان از قرص یا قطره فلوراید استفاده نکنید؛ بلکه ابتدا فلوراید آب منطقه، وضعیت پوسیدگی کودک و نظر دندان پزشک متخصص کودکان را جویا شوید. در بسیاری از موارد، استفاده صحیح از خمیر دندان فلوراید دار و وارنیش فلوراید در مطب، برای پیشگیری کافی است و نیازی به مکمل خوراکی نیست.

مکمل های گیاهی برای سلامت دهان و دندان: از چای سبز تا کوآنزیم کیو 10

برخی مکمل های گیاهی و طبیعی نیز به عنوان تقویت کننده سلامت دهان و دندان مطرح شده اند. از جمله ترکیبات پر بحث می توان به عصاره چای سبز، کوآنزیم کیو 10، آنتی اکسیدان هایی مانند رزوراترول و ترکیبات ضد التهاب گیاهی اشاره کرد. پلی فنول های موجود در چای سبز در مطالعات آزمایشگاهی نشان داده اند که می توانند رشد بعضی باکتری های دهانی مرتبط با پوسیدگی و بیماری های لثه را مهار کنند و ممکن است به کاهش بوی بد دهان کمک کنند. بعضی دهان شویه ها و ژل ها نیز حاوی عصاره چای سبز یا آلوئه ورا هستند که ادعا می شود به کاهش التهاب لثه کمک می کنند، هرچند شواهد بالینی هنوز محدود و غیر یکسان است.

کوآنزیم کیو 10 به دلیل نقش در تولید انرژی سلولی و اثرات آنتی اکسیدانی، در برخی مطالعات کوچک به عنوان مکمل کمکی در درمان بیماری های لثه بررسی شده است. بعضی نتایج نشان داده اند که مصرف خوراکی یا استفاده موضعی آن همراه با درمان های استاندارد لثه، می تواند به کاهش التهاب کمک کند، اما این یافته ها هنوز قطعی نیستند و سازمان های علمی بزرگ آن را به عنوان درمان اصلی توصیه نمی کنند. نکته مهم درباره مکمل های گیاهی این است که طبیعی بودن به معنای بی خطر بودن نیست. برخی از این مکمل ها می توانند با دارو ها تداخل داشته باشند، روی خونریزی در هنگام جراحی تاثیر بگذارند یا باعث واکنش های آلرژیک شوند. بنابراین قبل از مصرف هر نوع مکمل گیاهی با هدف سلامت دهان و دندان، باید آن را با پزشک یا دندان پزشک در میان بگذارید و از منابع معتبر و دارای مجوز استفاده کنید، نه محصولات ناشناخته و تبلیغاتی.

انتخاب بهترین مکمل برای سلامت دهان و دندان در گروه های مختلف (کودکان، بزرگسالان، سالمندان، بارداری)

نیاز به مکمل ها برای سلامت دهان و دندان در هر سن و شرایطی متفاوت است. در کودکان، تمرکز اصلی بر پیشگیری از پوسیدگی و کمک به شکل گیری مناسب دندان ها و استخوان فک است. در این گروه، تغذیه مناسب، دریافت کافی کلسیم و ویتامین دی، مصرف محدود قند، مسواک زدن با خمیر دندان فلوراید دار متناسب با سن و وارنیش فلوراید تحت نظر دندان پزشک، معمولا مهم تر از مکمل های متعدد است. در موارد خاص که کودک در معرض خطر بالا است یا آب منطقه فاقد فلوراید است، دندان پزشک ممکن است مکمل فلوراید یا کلسیم و ویتامین دی تجویز کند، اما این تصمیم باید فردی و دقیق باشد.

در بزرگسالان، بهترین مکمل ها برای سلامت دهان و دندان بیشتر حول محور اصلاح کمبود های احتمالی و پیشگیری از بیماری های لثه و از دست دادن دندان ها می چرخد. آزمایش سطح ویتامین دی، بررسی وضعیت کلسیم و ارزیابی رژیم غذایی، به پزشک کمک می کند تا تصمیم بگیرد آیا نیاز به مکمل وجود دارد یا خیر. در سالمندان، به دلیل کاهش جذب روده ای و احتمال پوکی استخوان، مکمل کلسیم و ویتامین دی اغلب اهمیت بیشتری پیدا می کند و می تواند به حفظ استخوان فک و کاهش خطر لق شدن دندان ها کمک کند. برای زنان باردار، توجه به ویتامین دی، کلسیم، فولات و آهن ضروری است، چون کمبود این مواد هم بر سلامت مادر و هم رشد دندان های جنین و سلامت لثه های مادر تاثیر می گذارد. در همه این گروه ها، مکمل فقط بخشی از برنامه است و مراقبت های دندان پزشکی منظم، مسواک، نخ دندان، رژیم غذایی مناسب و کنترل بیماری های سیستمیک مثل دیابت، پایه اصلی سلامت دهان را تشکیل می دهند.

جدول مقایسه بهترین مکمل های دهان و دندان و موارد کاربرد آن ها

در ادامه، یک مقایسه خلاصه از مهم ترین مکمل های مرتبط با سلامت دهان و دندان ارائه می شود.

نام مکمل	نقش در سلامت دهان و دندان	مناسب براي چه افرادي	نکات مهم و هشدار ها
کلسیم	تقويت استخوان فک و استحکام دندان ها، کمک به حفظ دندان ها در سالمندي	سالمندان، افراد با کمبود دريافتي، برخي زنان باردار و شيرده	مصرف خودسرانه نداشته باشد، خطر سنگ کليه در دوز بالا
ويتامين دي	جذب کلسيم، کاهش التهاب، حمايت از استخوان و لثه	افراد با سطح پايين ويتامين دي، سالمندان	نياز به آزمايش خون، خطر مسموميت در دوز بالا
ويتامين سي	ساخت کلاژن، بهبود التهاب و خونريزي لثه در کمبود	افراد با رژيم غذايي کم ميوه و سبزي، افراد با خونريزي لثه	دوز بالا مي تواند مشکلات گوارشي يا سنگ کليه ايجاد کند
ويتامين هاي گروه ب	سلامت مخاط دهان، کاهش زخم هاي دهاني در کمبود، حمايت از سيستم عصبي	گياه خواران مطلق، سالمندان، بيماران گوارشي	دوز بايد بر اساس آزمايش تعيين شود، تزريق خودسرانه توصيه نمي شود
پروبيوتيک هاي دهاني	بهبود تعادل ميکروبي، کاهش پلاک و التهاب لثه	افراد با التهاب لثه، بوي بد دهان	جايگزين مسواک و نخ دندان نيست، فقط محصول معتبر استفاده شود
فلورايد خوراکي	پيشگيري از پوسيدگي در کودکان مناطق کم فلورايد	کودکان با خطر بالاي پوسيدگي و کمبود فلورايد آب	فقط با نسخه دندان پزشک، خطر فلوروزيس در مصرف بي رويه
مکمل هاي گياهي	اثرات آنتي اکسيدان و احتمال کاهش التهاب	افرادي که درمان استاندارد لثه را انجام مي دهند	شواهد محدود، احتمال تداخل دارويي، نياز به مشورت پزشک

نتیجه گیری: آیا واقعا به مکمل برای سلامت دهان و دندان نیاز داریم؟

در نهایت، سوال مهم این است که آیا همه افراد به مکمل برای سلامت دهان و دندان نیاز دارند یا نه. پاسخ کوتاه این است: خیر. برای بسیاری از افراد سالم که رژیم غذایی متعادل دارند، به طور منظم مسواک و نخ دندان استفاده می کنند و تحت مراقبت دندان پزشکی دوره ای هستند، نیاز ضروری به مکمل خاص دهان و دندان وجود ندارد. اما در افراد با کمبود تغذیه ای، بیماری های سیستمیک، سالمندان، کودکان پر خطر یا کسانی که در مناطق خاص زندگی می کنند، مکمل های علمی و درست انتخاب شده می توانند نقش مهمی در تقویت سلامت دهان و پیشگیری از مشکلات جدی داشته باشند.

بهترین راه این است که قبل از هر تصمیم، وضعیت دهان و دندان خود را با دندان پزشک و وضعیت عمومی و آزمایش های خون را با پزشک بررسی کنید. بر اساس یافته های علمی اخیر، مهم ترین مکمل های موثر شامل ویتامین دی، کلسیم، ویتامین سی، ویتامین های گروه ب، پروبیوتیک های تخصصی دهان و در موارد خاص فلوراید خوراکی هستند. اما نوع، دوز، مدت و ترکیب آن ها باید برای هر فرد به صورت اختصاصی تنظیم شود. فراموش نکنید که هیچ مکملی نمی تواند اثر مسواک منظم، نخ دندان، محدود کردن قند، ترک سیگار و ویزیت های دوره ای دندان پزشکی را جایگزین کند. این مقاله صرفا برای افزایش آگاهی شما نوشته شده و جایگزین معاینه و درمان پزشکی و دندان پزشکی نیست. برای انتخاب مکمل مناسب، حتما با پزشک یا دندان پزشک خود مشورت کنید.

سوالات متداول درباره بهترین مکمل ها برای سلامت دهان و دندان

1. آیا مصرف مولتی ویتامین معمولی برای سلامت دهان و دندان کافی است؟

در بسیاری از افراد سالم، یک مولتی ویتامین استاندارد می تواند کمبود های خفیف را پوشش دهد، اما به طور اختصاصی برای دهان و دندان طراحی نشده است. اگر رژیم غذایی نسبتا خوبی دارید و مشکل خاصی ندارید، مولتی ویتامین ممکن است کفایت کند، اما اگر دچار مشکلات لثه، پوسیدگی مکرر، زخم های دهانی یا کمبود های اثبات شده (مثلا ویتامین دی پایین) هستید، نیاز به بررسی دقیق تر و تجویز هدفمند یک یا چند مکمل خاص مثل ویتامین دی، کلسیم، ویتامین سی یا ویتامین های گروه ب دارید. مصرف خودسرانه چند مکمل در کنار مولتی ویتامین ممکن است باعث مصرف بیش از حد بعضی مواد شود، پس حتما قبل از ترکیب چند محصول با پزشک مشورت کنید.

2. بهترین مکمل برای سلامت دهان و دندان کودکان چیست؟

هیچ مکمل واحدی برای همه کودکان وجود ندارد. اصول اصلی برای کودکان شامل تغذیه مناسب، محدود کردن شیرینی جات، مسواک با خمیر دندان فلوراید دار متناسب با سن، وارنیش فلوراید در مطب و ویزیت منظم دندان پزشک است. در بعضی موارد، دندان پزشک یا پزشک ممکن است مکمل ویتامین دی، قطره یا قرص فلوراید (فقط در مناطق بدون فلوراید در آب و در کودکان پر خطر)، یا مکمل کلسیم را توصیه کند. دادن خودسرانه قرص فلوراید، دوز بالای ویتامین دی یا چند نوع مکمل مختلف به کودک، بدون ارزیابی و نسخه، می تواند به دندان ها و بدن او آسیب بزند. برای کودک خود، از دندان پزشک کودکان بپرسید که با توجه به محل زندگی، رژیم غذایی، سطح فلوراید آب و وضعیت پوسیدگی، آیا به مکمل خاصی نیاز دارد یا خیر.

3. اگر مکمل ویتامین دی و کلسیم مصرف کنم، دیگر نیازی به چکاپ دندان و جرم گیری ندارم؟

خیر، به هیچ وجه. حتی اگر بهترین مکمل ها را برای سلامت دهان و دندان مصرف کنید، پلاک باکتریایی همچنان روی دندان ها تشکیل می شود و اگر با مسواک، نخ دندان و جرم گیری دوره ای برداشته نشود، به پوسیدگی و بیماری های لثه تبدیل خواهد شد. ویتامین دی و کلسیم می توانند به استحکام استخوان و دندان کمک کنند و در صورت کمبود، خطر مشکلات دهانی را کاهش دهند، اما جایگزین مراقبت مکانیکی از دندان ها و درمان های دندان پزشکی نیستند. بهترین نتیجه زمانی به دست می آید که تغذیه و مکمل ها، در کنار بهداشت خوب دهان، ترک سیگار، کنترل دیابت و ویزیت دوره ای دندان پزشک قرار بگیرند.

منابع علمی منتخب

• Role of nutritional supplements on oral health in adults – A systematic review. F1000Research, 2023. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10285321/
• Vitamin D deficiency and oral health: a systematic review of literature. BMC Oral Health, 2025. https://bmcoralhealth.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12903-025-05883-w