آیا تا به حال به آینه نگاه کرده‌اید و متوجه تغییر رنگ یا زبری سطح دندان‌هایتان شده‌اید؟ شاید لکه‌های قهوه‌ای یا زردی که با مسواک و نخ دندان از بین نمی‌روند. در این مواقع بیشتر دندانپزشکان پیشنهاد می‌دهند که جرمگیری انجام دهید. اما همین توصیه ساده، برای بسیاری از بیماران با نگرانی همراه است: آیا جرمگیری دندان‌هایم را نازک می‌کند؟ آیا ممکن است مینای دندانم از بین برود؟ یا پس از این کار دندان‌هایم شکننده شوند؟
در این مقاله به صورت علمی و بر اساس منابع معتبر انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA) و تحقیقات منتشرشده در PubMed، تک‌تک این نگرانی‌ها را بررسی می‌کنیم تا با دیدی دقیق و مطمئن نسبت به این درمان تصمیم بگیرید.
فهرست مطالب
- جرمگیری دندان چیست و چگونه انجام می‌شود؟
- آیا جرمگیری باعث نازک شدن دندان می‌شود؟
- آیا جرمگیری مینای دندان را از بین می‌برد؟
- چه زمانی جرمگیری می‌تواند به دندان آسیب بزند؟
- علت حساس شدن دندان بعد از جرمگیری
- چند وقت یک بار باید جرمگیری انجام داد؟
- جدول راهنمای فواصل جرمگیری
- نتیجه‌گیری
- سوالات متداول
جرمگیری دندان چیست و چگونه انجام می‌شود؟
جرمگیری یکی از روش‌های ایمن و غیرتهاجمی برای برداشتن رسوبات سخت (جرم) و پلاک‌های میکروبی از سطح دندان و حاشیه لثه است. این درمان توسط ابزارهای دستی یا دستگاه‌های اولتراسونیک انجام می‌شود که با ایجاد ارتعاشات دقیق، بدون آسیب به بافت سالم، جرم‌ها را جدا می‌کنند.
هدف این روش پاکسازی مینای دندان نیست؛ بلکه حفاظت از آن با برداشتن لایه‌های مضر است که باعث التهاب لثه، بوی بد دهان و پوسیدگی می‌شوند.
طبق مطالعات ADA، انجام مرتب جرمگیری نه تنها سلامت لثه را حفظ می‌کند، بلکه احتمال از دست دادن دندان بر اثر بیماری‌های پریودنتال را تا ۵۰ درصد کاهش می‌دهد.
آیا جرمگیری باعث نازک شدن دندان می‌شود؟
یکی از شایع‌ترین باورهای غلط این است که «جرمگیری باعث تراشیده شدن دندان و نازک شدن مینا می‌شود». واقعیت این است که دستگاه جرمگیری تنها روی لایه‌های جرم کار می‌کند، نه روی بافت سخت دندان.
زمانی که رسوبات از روی دندان برداشته می‌شوند، شما احساس می‌کنید سطح دندان نسبت به قبل باریک‌تر یا حساس‌تر شده است، اما این در حقیقت همان ضخامت واقعی دندان شما است که پس از پاکسازی لمس می‌کنید.
اگر جرمگیری توسط فرد متخصص انجام شود، هیچ آسیبی به مینا نخواهد رسید. اما انجام این کار توسط افراد غیرحرفه‌ای، با فشار بیش از حد یا ابزار نامناسب، می‌تواند سطح دندان را خراشیده و حساسیت طولانی‌مدت ایجاد کند.
آیا جرمگیری مینای دندان را از بین می‌برد؟
مینای دندان یکی از سخت‌ترین مواد بیولوژیک بدن است و حتی از استخوان نیز سخت‌تر محسوب می‌شود. دستگاه‌های جرمگیری برای تخریب این لایه طراحی نشده‌اند.
براساس مقالات منتشرشده در Journal of Periodontology، جرمگیری علمی و اصولی نه تنها به مینا آسیبی نمی‌زند، بلکه با حذف باکتری‌ها و رسوبات، مینای دندان را از حمله اسیدهای مضر محافظت می‌کند.
تنها در صورتی که جرمگیری به صورت غیرصحیح انجام شود یا بیمار به طور مکرر و بدون نیاز واقعی آن را انجام دهد، می‌تواند احتمال سایش سطح دندان افزایش یابد. این مورد نادر است و دائماً در آموزش‌های دندانپزشکی بر پیشگیری از آن تاکید می‌شود.
چه زمانی جرمگیری می‌تواند به دندان آسیب بزند؟
جرمگیری به خودی خود آسیبی نمی‌زند اما در شرایط زیر ممکن است مشکل ایجاد کند:
- انجام درمان توسط افراد غیرمتخصص
- استفاده از ابزارهای غیراستاندارد یا قدیمی
- فشار بیش از حد هنگام جرمگیری
- تکرار بیش از اندازه بدون نیاز پزشکی
این موارد می‌توانند منجر به:
- خراش سطح مینا
- التهاب یا خونریزی لثه
- حساسیت طولانی‌مدت دندان
نتیجه: انتخاب دندانپزشک ماهر و رعایت فواصل توصیه‌شده، بهترین راه پیشگیری از این آسیب‌ها است.
علت حساس شدن دندان بعد از جرمگیری
حساسیت پس از جرمگیری معمولاً موقتی است و بین چند روز تا یک هفته برطرف می‌شود.
علت اصلی این حساسیت برداشتن لایه جرم است که مانند یک پوشش روی دندان عمل می‌کرد. پس از برداشتن آن، تحریک‌پذیری عصبی افزایش می‌یابد تا زمانی که دندان دوباره با بزاق و مواد معدنی طبیعی دهان پوشانده شود.
راهکارهای کاهش حساسیت
- استفاده از خمیردندان ضدحساسیت حاوی پتاسیم نیترات
- پرهیز از مصرف نوشیدنی‌های خیلی داغ یا سرد تا چند روز
- شستشوی دهان با محلول فلوراید برای تقویت مینا
چند وقت یک بار باید جرمگیری انجام داد؟
فاصله مناسب بین هر جرمگیری به وضعیت دهان و دندان شما بستگی دارد.
- در افراد سالم: هر ۶ تا ۱۲ ماه
- در افراد با سابقه بیماری لثه یا جرم زیاد: هر ۳ تا ۶ ماه
- در سیگاری‌ها یا مصرف‌کنندگان زیاد قهوه و نوشابه: هر ۳ ماه یکبار
جدول راهنمای فواصل جرمگیری
| وضعیت دهان و دندان | فاصله مناسب بین جرمگیری |
|---|---|
| دندان و لثه سالم | 6 تا 12 ماه |
| سابقه بیماری لثه یا جرم زیاد | 3 تا 6 ماه |
| مصرف سیگار یا نوشیدنی رنگ‌زا | 3 ماه |
نتیجه‌گیری
جرمگیری یک روش ایمن، علمی و ضروری برای حفظ سلامت دهان و دندان است. این کار اگر توسط دندانپزشک متخصص و با ابزار استاندارد انجام شود، به هیچ عنوان به مینای دندان آسیب نمی‌زند. حساسیت کوتاه‌مدت بعد از درمان طبیعی است و با مراقبت ساده برطرف می‌شود. به یاد داشته باشید، پیشگیری همواره بهتر از درمان است؛ جرم‌ها را پیش از آنکه به لثه و دندان شما آسیب بزنند، از بین ببرید.
سوالات متداول
1. آیا جرمگیری مینای دندان را از بین می‌برد؟
خیر، در شرایط استاندارد و توسط دندانپزشک این اتفاق نمی‌افتد.
2. چرا دندانم بعد از جرمگیری حساس شده است؟
این حساسیت موقتی و به علت برداشته شدن لایه جرم است که پیش‌تر دندان را عایق کرده بود.
3. هر چند وقت یک بار باید جرمگیری انجام شود؟
بسته به شرایط دهان و دندان بین هر ۳ تا ۱۲ ماه یکبار، طبق نظر دندانپزشک.
