سندروم مفصل گیجگاهی فکی چیست و چگونه درمان میشود؟

مفصل گیجگاهی فکی لولای است که فک شما را به استخوان های تمپورال جمجمه که در جلوی هر گوش قرار دارند، متصل می کند. این مفصل به شما امکان می دهد برای صحبت کنید، جویدن و خمیازه کردن فک خود را بالا و پایین و چپ و راست کنید. مشکلات فک و عضلات صورت که به مفصل گیجگاهی فکی مربوط هستند؛ به عنوان اختلالات گیجگاهی فکی (TMD) شناخته می شوند. در این مقاله سندروم مفصل گیجگاهی فکی را بررسی خواهیم کرد.

---

فهرست مطالب

• مفصل گیجگاهی فکی چیست؟
• سندروم مفصل گیچگاهی فکی چیست؟
• علائم سندروم مفصل گیجگاهی فکی چیست؟
• عوامل خطر و علل سندروم گیجگاهی فکی چیست؟
• تشخیص سندروم مفصل گیجگاهی فکی چگونه است؟
• بررسی درمان سندروم مفصل گیجگاهی فکی
• جراحی برای سندرم مفصل گیجگاهی فکی(TMD) چگونه است؟
• سخن پایانی و سوالات متداول

---

مفصل گیجگاهی فکی چیست؟

مفصل تمپورومندیبولار (TMJ) که در فارسی به آن مفصل گیجگاهی فکی گفته میشود یک مفصل گوی و کاسه کوچک است که استخوان فک (فک پایین) را به استخوان گیجگاهی جمجمه متصل می کند. این مفصل توسط چندین ماهیچه و رباط حرکت کرده و تثبیت می شود. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله لابراتوار دندانسازی چیست را بخوانید. مفصل گیجگاهی فکی در واقع همان مفصل و عاملی است که به ما اجازه می دهد دهان خود را باز و بسته کنیم و فک را از یک طرف به سمت دیگر حرکت دهیم تا بتوانیم کارهایی مانند صحبت کردن و جویدن را انجام دهیم.

سندروم مفصل گیچگاهی فکی چیست؟

زمانی که برای این مفصل، استخوان ها، رباط یا یا عضلات مرتبط با این مفصل مشکلی ایجاد شود میگویند که شخص دچار سندروم مفصل گیجگاهی فکی یا TMJ شده است.

علاوه بر درد شدید در محل مفصل در نزدیکی گوش، یک اختلال TMJ ممکن است باعث بروز سردرد، درد گوش، سفتی گردن و ایجاد صدای کلیک مانند حین باز و بسته کردن دهان شود. درباره ایمپلنت بدون جراحی لثه چیست را بخوانید.

علائم سندروم مفصل گیجگاهی فکی چیست؟

علائم اختلال TMJ اغلب شامل موارد زیر است:

درد صورت یا درد مفصل گیجگاهی

درد ناشی از اختلال TMJ اغلب به عنوان یک درد عمیق توصیف می شود که از مفصل نامبرده به سمت فک تحتانی و پشت گردن منتقل میشود. با حرف زدن، حرکت فک ها، جویدن و رفتارهای مشابه این درد شدیدتر میشود. در این عارضه حساسیت اطراف مفصل TMJ به لمس نیز قابل توجه است. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله فضا نگهدارنده دندان کودک چیست را بخوانید.

درد گوش

در گوش نیز یکی دیگر از علائم بیماری مفصل گیجگاهی فکی است که با حرکت فک بدتر هم میشود. خستگی و وزوز گوش ممکن است در کنار درد گوش نیز از علائم این سندروم باشند.درباره تفاوت دندانپزشکی و دندانسازی در چیست؟  بیشتر بخوانید.

اختلال عملکرد فک

در این عارضه ممکن است موارد شدیتری مثل صدا دادن فک حین باز و بسته شدن دهان، دندان قروچه، قفل شدن فک و .. نیز مشاهده شود که البته این علائم مشخصا بیشتر در اوایل صبح رخ میدهند.

بیشتر بخوانید، بیشتر بدانید: همه چیز درباره ی این که علل ایجاد حساسیت های دندان چیست؟

سایر علائم احتمالی سندروم مفصل گیجگاهی فکی عبارتند از:

• اسپاسم و گرفتگی عضلات فک پایین
• چشم درد
• درد بازو و کمر
• سرگیجه
• کاهش کیفیت خواب

عوامل خطر و علل سندروم گیجگاهی فکی چیست؟

در ابتدا تصور می شد که اختلالات TMJ تنها به دلیل عدم هماهنگی یا عدم تراز دندان های فوقانی و تحتانی ایجاد میشود. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله همه چیزدرباره مال اکلوژن را بخوانید. اما امروزه متخصصان معتقدند که عوامل دیگری به جز عدم هماهنگی فک ها و دندان های بالا و پایین با هم میتوانند در شکل گیری این سندروم نقش داشته باشند. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله سینوس لیفت چیست را بخوانید. برای مثال عوامل عاطفی و محیطی نیز در شکل گیری این بیماری نقش دارند.

مهمترین علل سندروم مفصل گیجگاهی فکی عبارتند از:

• وارد شدن ضربه یا تروما به فک یا مفصل
• عوامل روانشناختی مانند اضطراب، استرس یا افسردگی
• وضعیت قرار گیری نامناسب سر و گردن
• افزایش آگاهی و حساسیت در مورد درد
• برخی از جنسیت ها، قومیت ها یا نژادها بیشتر با این عارضه درگیرند. برای مثال اختلالات TMJ در زنان و قفقازی ها بیشتر از آفریقایی آمریکایی است

علاوه بر این بیماری مفصل گیجگاهی ممکن است ناشی از یک مشکل یا بیماری زمینه ای دیگر باشد. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله فرنکتومی چیست را بخوانید. برخی از این بیماری ها که در شکل گیری اختلالات TMJ نقش دارند عبارتند از:

• اختلالات خود ایمنی مانند آرتریت روماتوئید
• فیبرومیالژیا
• آپنه خواب
• بیماری های دژنراتیو مفصل
• اضطراب یا سایر اختلالات روانپزشکی که منجر به گرفتگی مزمن فک یا دندان قروچه میشود
• مال اکلوژن دندان
• آنکیلوگلوزیا
• مشکلات ساختاری در بدو تولد

تشخیص سندروم مفصل گیجگاهی فکی چگونه است؟

تشخیص اختلال TMJ مبتنی بر سابقه پزشکی و معاینه جسمی است که اغلب توسط پزشک مراقبت های اولیه یا یک متخصص گوش و حلق و بینی (گوش و حلق و بینی) انجام می شود.

تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی

در طول اخذ تاریخچه پزشکی یا شرح حال گیری، پزشک از شما درمورد دردتان مانند شدت، محل و کیفیت آن و همچنین آنچه درد شما را بدتر یا بهتر می کند سوالاتی خواهد پرسید. پزشک همچنین درباره علائم مرتبط (مانند سردرد) و محرکهای احتمالی (به عنوان مثال ، تروما یا سابقه دندان قروچه دندان) سؤال خواهد کرد.

هدف این سؤالات نه تنها تشخیص اختلال TMJ بلکه رد شرایط تقلید مشابه زیر  است:

• مشکل دندانپزشکی (به عنوان مثال پوسیدگی دندان ، آبسه دندان یا ترک خوردن و اگوسیدگی دندان)
• میگرن
• نورالژی تریژمینال
• سنگ بزاق (سیالولیتیازیس)
• سینوزیت

در طی معاینه جسمی ، پزشک با دقت به دنبال علائم مال اکلوژن خواهد گشت و میزان چرخش یا محدوده حرکت مفصل گیجگاهی را بررسی میکند تا بهتر بتواند مشکل شما را تشخیص دهد.

تصویربرداری

آزمایشات تصویربرداری مانند اسکن اشعه ایکس، توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) می توانند در تشخیص اختلال TMJ کمک کنند (به خصوص اگر سابقه پزشکی و یافته های معاینه فیزیکی مبهم یا نامشخص باشد.) آزمایشات تصویربرداری همچنین می تواند به مرتب کردن شرایطی که ممکن است باعث درد یا تشدید درد TMJ شود کمک کند.

بررسی درمان سندروم مفصل گیجگاهی فکی

درمان مفصل گیجگاهی ابتدا با روش های ساده و محافظه کارانه آغاز میشود. انواع شیوه های درمان اختلال TMJ در ادامه توضیح داده شده است.

مراقبت از خود

استراحت فک، مصرف غذاهای نرم و استفاده از کمپرس گرم روی مفصل نامبرده می تواند به تسکین درد و التهاب مرتبط با اختلال TMJ کمک کند. درگیر شدن در تمرینات کششی فک و تکنیک های آرامش بخش و کاهنده استرس نیز ممکن است مفید باشد.

دارو درمانی

داروهای مسکن بدون نسخه  (مانند داروی ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID) ایبوپروفن) می توانند ناراحتی مرتبط با اختلال TMJ را کاهش دهند. برای افرادی که اسپاسم عضلانی مربوط به فک تحتانی دارند، ممکن است یک شل کننده عضلانی تجویز شود.

تغییرات رفتاری یا تغییر عادات

متوقف کردن رفتارهای تحریک آمیز و یا تحریک کننده یکی دیگر از مؤلفه های مهم در درمان سندروم مفصل گیجگاهی فکی است. این بدان معنی است که مبتلایان به اختلال TMJ باید از جویدن یخ، دندان قروچه و موارد خودداری کنند.

عمل جراحی مفصل گیجگاهی فکی

به ندرت و در موارد خیلی شدید، مانند زمانی که تروما به ناحیه TMJ وارد شده باشد یا بیمار از درمان های محافظه کارانه استقبال نکرده باشد و در صورت تجربه درد شدید احتمالا عمل جراحی فک ضروری ترین درمان برای برطرف کردن این عارضه است.

جراحی برای سندرم مفصل گیجگاهی فکی(TMD) چگونه است؟

اگر درمان های دیگر نمی توانند به شما کمک کنند، جراحی ممکن است گزینه مناسبی باشد. سه نوع جراحی برای TMD وجود دارد. نوع جراحی بستگی به مشکل دارد.

آرتروسنتز در صورتی استفاده می‌شود که سابقه اصلی TMJ نداشته باشید اما فک‌های شما قفل شده باشد.

جراحی آرتروسکوپی با آرتروسکوپ انجام می شود. این ابزار ویژه دارای یک لنز و یک چراغ روی آن است. این به پزشک اجازه می دهد تا داخل مفصل شما را ببیند. شما بیهوشی عمومی دریافت می کنید، سپس پزشک یک برش کوچک در جلوی گوش شما ایجاد می کند و ابزار را وارد می کند. به یک صفحه ویدیو متصل می شود، بنابراین آنها می توانند مفصل شما و ناحیه اطراف آن را بررسی کنند. آنها ممکن است بافت ملتهب را بردارند یا دیسک یا مفصل را دوباره مرتب کنند. این نوع جراحی که به عنوان کم تهاجمی شناخته می شود، اسکار کوچکتری بر جای می گذارد، عوارض کمتری دارد و به زمان بهبودی کوتاه تری نسبت به یک عمل بزرگ نیاز دارد.

جراحی مفصل باز. بسته به علت TMD، ممکن است آرتروسکوپی امکان پذیر نباشد. در این جراحی شما بیهوشی عمومی دریافت می کنید، سپس پزشک کل ناحیه اطراف مفصل را باز می کند تا بتوانند دید کامل و دسترسی بهتری داشته باشند. پس از جراحی مفصل باز به مدت زمان بیشتری برای بهبودی نیاز خواهید داشت و احتمال بیشتری برای ایجاد اسکار و آسیب عصبی وجود دارد.

درمان های خانگی برای سندرم مفصل گیجگاهی فکی:

کارهایی وجود دارد که می توانید به تنهایی برای کمک به تسکین علائم TMD انجام دهید. پزشک ممکن است به شما پیشنهاد کند که برخی از این درمان ها را با هم امتحان کنید.

• داروهای بدون نسخه مصرف کنید. داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، مانند ناپروکسن یا ایبوپروفن، می توانند درد و تورم عضلانی را تسکین دهند.
• از کمپرس سرد یا گرم استفاده کنید. یک کیسه یخ را به مدت 10 دقیقه در کنار صورت و ناحیه شقیقه خود قرار دهید. چند کشش ساده فک انجام دهید. وقتی کارتان تمام شد، یک حوله یا پارچه گرم را به مدت 5 دقیقه کنار صورت خود نگه دارید. این روتین را چند بار در روز انجام دهید.
• غذاهای نرم بخورید. ماست، پوره سیب زمینی، پنیر دلمه، سوپ، تخم مرغ، ماهی، میوه ها و سبزیجات پخته شده، لوبیا و غلات را به منوی خود اضافه کنید. غذاها را به قطعات کوچک برش دهید تا کمتر بجوید. از غذاهای سفت و ترد (مثل چوب شور و هویج خام)، غذاهای جویدنی (مانند بیسکوییت) و لقمه های بزرگی که نیاز به باز کردن زیاد فک دارند؛ صرف نظر کنید.
• از حرکات شدید فک خودداری کنید. خمیازه کشیدن و جویدن (مخصوصاً آدامس یا یخ) را به حداقل برسانید و فریاد نزنید، آواز نخوانید یا کاری که شما را مجبور به باز کردن بیش از اندازه فک می کند، نکنید.
• چانه خود را روی دست خود قرار ندهید. گوشی را بین شانه و گوش خود قرار ندهید. برای کاهش درد گردن و صورت، وضعیت بدنی خوب را تمرین کنید.
• تا جایی که می توانید دندان های خود را کمی از هم دور نگه دارید. این باعث کاهش فشار روی فک شما می شود. زبان خود را بین دندان های خود قرار دهید تا فشردن یا ساییدن را در طول روز کنترل کنید.
• تکنیک های آرام سازی را برای کمک به شل شدن فک یاد بگیرید.

سخن پایانی

شما در این مقاله با سندروم مفصل گیجگاهی فکی آشنا شدید. همچنین از راههای درمان آن آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.

سوالات متداول