در برخی زنان شور و شوق تولد فرزند بعد از زایمان جای خود را به افسردگی می‌دهد که به افسردگی بعد از زایمان معروف است. این حالت در ۱۵ درصد از مادران مشاهده می‌شود. در افسردگی بعد از زایمان احساس بی‌حوصلگی و ناامیدی محسوس است و شدت علائم ممکن است امور مراقبت از خود و نوزاد را با مشکل مواجه کند. در صورت بروز این اختلال پس از زایمان نباید سهل‌انگارانه از آن عبور کرد چراکه عوارض آن می‌تواند وخیم‌تر شود. خوشبختانه می‌توان با درمان مشکل را کاملاً برطرف کرد.
هرگز برای کمک خواستن دیر نیست. در این مقاله سعی شده است علائم افسردگی پس از زایمان و نحوه کمک به مادر و پدر توضیح داده شود. اما اگر فکر می کنید که بعد از زایمان افسرده شده اید، باید سریعا به روانشناس مراجعه کنید.
فهرست مطالب
- احساسات یک مادر با افسردگی پس از زایمان چگونه است؟
- علت افسردگی پس از زایمان چیست؟
- علائم افسردگی پس از زایمان چیست؟
- راه‌های پیشگیری از افسردگی پس از زایمان
- چگونگی تشخیص افسردگی پس از زایمان
- تست افسردگی پس از زایمان چگونه است؟
- برای افسردگی پس از زایمان چه باید کرد؟
- معرفی روشهای درمان افسردگی پس از زایمان
- افسردگی پس از زایمان در مردان چیست؟
- نقش همسر در افسردگی پس از زایمان چیست؟
- سخن پایانی و سوالات متداول
احساسات یک مادر با افسردگی پس از زایمان چگونه است؟
برخی از مادران بعد از تولد نوزاد، نوع شدید و طولانی مدتی از افسردگی به نام افسردگی بعد از زایمان را تجربه می‌کنند. علائم افسردگی پس زایمانی، مشابه به علائم افسردگی در زمان های دیگر است. که شامل خلق و خوی پایین، نداشتن انرژی و علاقه برای انجام کارهای روازنه و سایر علایم دیگری است که به مدت حداقل دو هفته طول می کشد.
بسته به شدت افسردگی بعد از زایمان، شما ممکن است برای مراقبت از خود و نوزاد خود با مشکل مواجه شوید. ممکن است کارهای ساده و آسان برای شما سخت و دشوار به نظر آیند.
- بیشتر بخوانید: اورجت دندان چیست؟
افسردگی بعد از زایمان رایج تر از تصور افراد است. مطالعه ای که در آن ۱۰۰۰۰ مادر با نوزاد تازه متولد شده، وجود داشتند نشان داد که حدود ۱نفر از هر ۷ مادر دچار افسردگی بعد از زایمان شده اند. همچنین مطالعه ای دیگر بیان می‌کند که افسردگی بعد از زایمان در جوامع شهری نسبت به جوامع روستایی شایع تر است.
در مورد فردی که دچار افسردگی بعد از زایمان است درمان به موقع می‌توان به مدیریت علائم و پیوند مادر و کودک کمک کند. افسردگی پس از زایمان درمان نشده ممکن است برای ماه‌ها یا بیشتر باقی بماند.
علت افسردگی پس از زایمان چیست؟
هیچ دلیل واحدی برای افسردگی پس از زایمان وجود ندارد، اما ژنتیک، تغییرات فیزیکی و مسائل عاطفی ممکن است نقش داشته باشند:
ژنتیک
مطالعات نشان می‌دهد که داشتن سابقه خانوادگی افسردگی پس از زایمان – به خصوص اگر شدید باشد – خطر ابتلا به افسردگی پس از زایمان را افزایش می‌دهد.
تغییرات فیزیکی
پس از زایمان، کاهش شدید هورمون‌های استروژن و پروژسترون در بدن شما ممکن است به افسردگی پس از زایمان کمک کند. سایر هورمون‌های تولید شده توسط غده تیروئید شما نیز ممکن است به شدت کاهش یابد – که می‌تواند احساس خستگی، تنبلی و افسردگی را در شما ایجاد کند.
مسائل عاطفی
وقتی کم خواب هستید و خسته هستید، ممکن است در رسیدگی به مشکلات جزئی هم دچار مشکل شوید. ممکن است در مورد توانایی خود در مراقبت از نوزاد مضطرب باشید. ممکن است احساس جذابیت کمتری داشته باشید، با احساس هویت خود مبارزه کنید یا احساس کنید که کنترل زندگی خود را از دست داده اید. هر یک از این مسائل می‌تواند به افسردگی پس از زایمان کمک کند. بیشتر بخوانید: بررسی تأثیر اقدامات دندانپزشکی بر زیبایی صورت
عوامل خطر
هر مادر تازه واردی می‌تواند پس از زایمان را تجربه کند و ممکن است پس از تولد هر کودکی، نه فقط اولین فرزند، ایجاد شود. با این حال، خطر شما افزایش می‌یابد اگر:
- شما سابقه افسردگی، چه در دوران بارداری و چه در زمان‌های دیگر دارید.
- اختلال دوقطبی دارید.
- شما پس از بارداری قبلی دچار افسردگی پس از زایمان شده اید.
- شما اعضای خانواده دارید که افسردگی یا سایر اختلالات خلقی داشته اند.
- در طول سال گذشته رویدادهای استرس زا مانند عوارض بارداری، بیماری یا از دست دادن شغل را تجربه کرده اید.
- کودک شما مشکلات سلامتی یا سایر نیازهای خاص دارد.
- شما دوقلو، سه قلو یا چند قلو دارید.
- در شیردهی مشکل دارید.
- شما در روابط خود با همسر یا شریک زندگی خود مشکل دارید.
- شما سیستم پشتیبانی ضعیفی دارید.
- مشکلات مالی دارید.
- بارداری برنامه ریزی نشده یا ناخواسته بود.
علائم افسردگی پس از زایمان چیست؟
علائم افسردگی بعد از زایمان متنوعند و می‌توانند رنجی از خفیف تا شدید داشته باشند.
۱. علائم اندوه ناشی از نوزاد:
علائم و نشانه‌های آن بین چند روز تا دو هفته پس از زایمان باقی می‌مانند و شامل نوسان خلق، اضطراب، غم، تحریک پذیری، احساس گیرافتادن، گریه، کاهش تمرکز، مشکل اشتها و مشکل خواب می‌شود.
۲. علائم افسردگی بعد از زایمان:
ممکن است در ابتدا با اندوه ناشی از نوزاد اشتباه شود، اما علائم شدیدتر و طولانی تر است و درنهایت ممکن است با توانایی مادر برای مراقبت از نوزاد و انجام سایر وظایف روزانه تداخل پیدا کند.
علائم معمولا طی ۴ تا ۶ هفته اول بعد از زایمان شروع می‌شوند اما ممکن است زودتر، طی حاملگی، یا دیرتر، تا یک سال بعد از زایمان، نیز شروع شوند. علائم و نشانه‌های آن شامل:
- خلق پایین یا نوسان خلق شدید
- گریه شدید و گاهی بدون علت مشخص
- دشواری در برقراری پیوند با نوزاد (احساس نزدیکی با نوزاد)
- دوری از خانواده و دوستان یا احساس طرد شدن
- از بین رفتن اشتها یا غذا خوردن بیش از حد معمول
- ناتوانی در خواب یا خوابیدن بیش از اندازه
- خستگی بسیار شدید یا فقدان انرژی
- سردرد
- دل درد یا تاری دید
- کاهش شوق یا لذت در فعالیت‌هایی مانند تفریحات معمول، غذا، مراقبت از خود و رابطه جنسی
- عصبانیت یا تحریک پذیری بیش از اندازه
- ترس از اینکه مادر خوبی نباشد
- یاس و ناامیدی
- احساس بی ارزشی
- خجالت
- گناه یا ناتوانی
- کاهش توانایی خوب فکر کردن
- تمرکز کردن
- یادگیری
- حافظه یا تصمیم گیری
- بی قراری
- حملات شدید اضطراب یا پانیک
- تفکرات آسیب به خود یا نوزاد و تفکرات تکرار شونده مرگ یا خودکشی.
۳. علائم و نشانه‌های سایکوز پس از زایمان:
کسی که دچار سایکوز پس از زایمان است، شرایط نادری که معمولا طی هفته اول پس از زایمان دیده می‌شود، علائم و نشانه‌های شدیدی دارد که شامل:
- گیجی و عدم آگاهی
- توهم و هذیان (یعنی حس کردن چیزهایی که وجود ندارند یا داشتن تفکری که غیرواقعی است)
- اختلالات خواب
- امتناع از غذا خوردن
- تفکرات وسواسی یا ترس نسبت به نوزاد
- انرژی و پرخاشگری زیاد
- توهم توطئه و تلاش برای آسیب به خود و نوزاد.
راه‌های پیشگیری از افسردگی پس از زایمان
همیشه می گویند پیشگیری بهتر از درمان است. بله بهتر است پیشگیری کنید تا درمان ، به همین علت :
- اگر سابقه داشتن افسردگی دارید پیش از باردار شدن یا زایمان آن را درمان نمایید. و به روان درمان مراجعه کنید.
- اگر مشکلات خانوادگی دارید آن را رفع کنید و بعد باردار شوید.
- در طی بارداری اگر نشانه های افسردگی را مشاهده کردید سریعا به پزشک مراجعه کنید.
- بعد از به دنیا آمدن نوزاد به سراغ روانپزشک بروید و چکاپ شوید.
- اگر مشکلات روحی و روانی دارید آن را درمان کنید و بعد اقدام به بارداری شدن کنید.
در صورت انجام و پیشگیری های بالا هیچ گاه دچار افسردگی‌پس از زایمان نمی شوید و دوران بارداری و بعد زایمان سالمی خواهید داشت.
چگونگی تشخیص افسردگی پس از زایمان
روانشناس و یا پزشک معمولا با بیمار در مورد احساسات، تفکرات و سلامت روحی صحبت می‌کند تا بتواند بین موارد کوتاه مدت اندوه ناشی از نوزاد پس از زایمان و موارد شدیدتر که دچار افسردگی هستند افتراق دهد. فرد نباید خجالت زده شود زیرا افسردگی بعد از زایمان شایع است. لازم است علائم را با پزشک درمیان بگذارد تا پزشک بتواند برنامه درمانی مفیدی برای وی طراحی کند. برای بررسی، پزشک احتمالا تست افسردگی انجام می‌دهد که شامل پاسخ به پرسشنامه است، برای تشخیص کم کاری تیروئید یا کم خونی که می‌توانند در علائم و نشانه‌های بیمار دخیل باشند، تست‌های خونی می‌گیرد و تست‌های دیگری برای رد کردن سایر علل علائم بیمار انجام می‌دهد.
افسردگی پس از زایمان چه قدر طول میکشد؟
افسردگی بعد از زایمان چقدر طول میکشد؟ مدت زمان افسردگی بعد از زایمان در صورت عدم درمان به موقع می‌تواند طولانی شده و ماه‌ها یا حتی سال‌ها ادامه داشته باشد؛ اما این بدان معنا نیست که شما باید به تنهایی و در سکوت با آن دست و پنجه نرم کنید. مدت زمان افسردگی بعد از زایمان را نمی‌توان به طور دقیق مشخص نمود. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۴ انجام شده بود نشان داد که در بسیاری از بیماران، علائم افسردگی با گذشت سه الی شش ماه پس از بروز اولیه از بین می‌روند.
- مطالعه کنید: مشکلات شایع دندان مصنوعی چیست؟
با این حال در این مطالعه دیده شد که در عین حال موارد زیادی هم وجود دارد که بعد از شش ماه بهبود نیافته‌اند. حدود سی الی پنجاه درصد از موارد مورد مطالعه بعد از یک سال هنوز هم دارای علائم افسردگی بعد از زایمان بودند. همچنین کمتر از نیمی از خانم‌های مورد مطالعه بعد از گذشت سه سال از تولد، هنوز هم دچار افسردگی‌بعد از زایمان بودند.
چه افرادی بیشتر در خطر ابتلا به افسردگی پس از زایمان هستند؟
تقریبا تمامی زنان بعد از زایمان افسردگی می‌گیرند اما در افراد مختلف شدت و میزان افسردگی متفاوت است.
تست افسردگی پس از زایمان چگونه است؟
تست افسردگی پس از زایمان (EPDS) یک پرسشنامه خودپرکننده 10 سوالی است که از زنان خواسته می‌شود که به یکی از 4 پاسخ احتمالی که تا حد امکان به واقعیت نزدیک است را با توجه به روحیات 7 روز گذشته خود و بدون کمک از اطرافیان انتخاب کنند. این پرسشنامه می‌تواند در هر زمان پس از تولد مورد استفاده قرار گیرد، نمرات بسیار بالا در هفته اول پس از تولد نوزاد نشان از رفتن به سمت افسردگی دارد، توصیه می‌شود برای 12 ماه اول بارها از این تست استفاده کنید. اگرچه تست افسردگی پس از زایمان (EPDS) برای استفاده پس از زایمان توسعه یافته بود، اما برای دوره بارداری نیز اعتبار سنجی شده است. مزیت دیگر پرسشنامه افسردگی‌پس از زایمان این است که شما خیلی سریع زنانی را شناسایی می کنید که افکار خودکشی دارند. اگر زن امتیاز بالایی بگیرد، لازم است که سریعا به روانشناس مراجعه و تحت درمان قرار گیرد.
برای افسردگی پس از زایمان چه باید کرد؟
معمولا درمان سریع افسردگی بعد زایمان شامل مشاوره و درمان روان شناسی، دارو درمانی یا ترکیبی از هر دو است. و البته اگر این درمان‌ها باعث کاهش علائم افسردگی نشود، پزشک ممکن است روش های تحریک کننده مغز مانند الکتروشوک درمانی را پیشنهاد کند. درمان افسردگی بر پایه شدت بیماری زمینه ای، سابقه پاسخ به درمان و ترجیح بیمار انجام می شود. زنانی که نخستین دوره افسردگی خود را با شدت خفیف تا متوسط در دوران بارداری تجربه می کنند، می توانند از روشهای غیر دارویی سودبرند.
مشاوره و روان‌درمانی به مادری که دچار افسردگی پس از زایمان است کمک می‌کند تا بهتر بتواند علائم بیماری را کنترل کند. دو روش علمی و مورد تأیید برای درمان افسردگی‌پس از زایمان روان درمانی بین فردی و تکنیک درمان رفتاری-شناختی یا سی بی تی است. در این روش به مادر روشهای متفاوتی را برای فکر کردن، رفتار کردن و واکنش نشان دادن به موقعیت‌ها یاد می‌دهد.
روان درمانی بین فردی بر این پایه است که حوادث زندگی و روابط بین فردی ما می‌تواند روی خلق و خویمان تأثیر داشته باشد (و برعکس). هدف عمده در این روش این است که فرد افسرده بتواند مهارت‌های خود را در روابط بین فردی تقویت کرده و شبکه حمایتی خود را گسترش دهد و البته بتواند انتظارات واقع بینانه‌ای از خود و اطرافیان داشته باشد تا با مشکلات و بحران‌های شخصی‌اش مواجه شود.
از طرف دیگر، پزشک شما ممکن است برای درمان افسردگی‌پس از زایمان از داروها یا مکمل های ضد افسردگی استفاده کند. این داروها شیوه ای را که مغز برای استفاده از مواد شیمیایی کنترل کننده خلق و خو و استرس و… دارد، بهبود می‌دهد. البته این داروها باید حتما زیر نظر پزشک متخصص استفاده شوند به خصوص برای مادرهایی که پس از زایمان می‌خواهند شیردهی داشته باشند. یادتان باشد که هر کدام از این داروها برای اینکه تأثیر خود را نشان دهند، معمولا به 6 تا 8 هفته زمان نیاز دارند و علائم مربوط به اشتها، تمرکز و خواب معمولا قبل از خلق و خو بهبود پیدا می‌کنند. بنابراین اگر احساس می‌کنید دارویی که مصرف می‌کنید، تأثیری برایتان نداشته، باید حتما قبل از قطع یا تغییر دوز آن، با پزشک معالجتان مشورت کنید.
معرفی روشهای درمان افسردگی پس از زایمان
درمان افسردگی‌بعد از زایمان سزارین و طبیعی معمولاً با روشهای زیر درمان می‌شود:
۱. روان درمانی
صحبت با یک روان درمانگر می‌تواند کمک بزرگی برای شخص باشد و به بهبود وضعیت او کمک کند.
۲. تجویز داروهای ضدافسردگی
در برخی شرایط ممکن است روانپزشک داروی ضدافسردگی تجویز کند. ناگفته نماند که داروهایی تجویز می‌شوند که خطری برای نوزاد نداشته باشند. طبق تحقیقات انجام‌شده در بین داروهای ضدافسردگی، داروهای سه حلقه‌ای (TCA) مانند ایمی پرامین و نورتریپتیلین جزو کم‌خطرترین داروهای برای نوزادان هستند.
همچنین داروهای مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) مانند پاروکستین و سرترالین برای افرادی تجویز می‌شوند که دارای مشکلات قلبی،صرع یا افسردگی شدید با تفکر خودکشی هستند.
۳. تنها نماندن مادر
مادر نباید تنها بماند و باید با همسر، دوستان و خانواده وقت بگذراند و در مورد احساسات خود صحبت کند.
۴. در پیش گرفتن شیوه زندگی سالم
داشتن شیوه زندگی سالم می‌تواند به بهبود افسردگی کمک کند. این شیوه زندگی سالم می‌تواند شامل فعالیت بدنی مانند پیاده‌روی با نوزاد، داشتن یک رژیم غذایی سالم و مناسب، داشتن استراحت کافی، دوری از الکل و دخانیات و … شود.
درمان سایکوز پس از زایمان
اگر فرد دچار سایکوز پس از زایمان شود، باید خیلی سریع درمان شروع گردد. درمان می‌تواند شامل داروهایی مانند آنتی سایکوزها، تثبیت کننده‌های خلق و بنزودیازپین‌ها باشد. در صورتی که سایکوز شدید باشد و دارو نتواند مشکل را رفع کند، از درمان الکتروشوک (ECT) استفاده می‌شود.
افسردگی پس از زایمان در مردان چیست؟
افسردگی‌بعد از زایمان (PPD) نوعی از اختلال خلقی است که پس از تولد کودک ایجاد می‌شود. در حالی که اغلب زنان دچار این نوع از افسردگی می‌شوند، افسردگی بعد از زایمان در مردان نیز رؤیت شده است. مردان درد زایمان را تجربه نمی‌کنند و نیاز به بهبود فیزیکی ندارند، اما حضور یک فرد جدید در زندگی تغییری اساسی به شمار می‌رود. خستگی و استرس ناشی از مراقبت از فرزند می‌تواند منجر به افسردگی‌پس از زایمان در مردان شود.
هیچ معیار مشخصی برای افسردگی بعد از زایمان در مردان وجود ندارد؛ اگرچه ممکن است در طول یک سال، با علائم هیجان‌های محدود، تحریک‌پذیری و افسردگی ظاهر شود. عوامل خطر شامل سابقه افسردگی در هر یک از والدین، فقر و تغییرات هورمونی است. ممکن است با اختلالات اضطرابی همراه باشد و بر خانواده و کودک در حال رشد تأثیر منفی بگذارد. درمان شامل روان‌درمانی و دارودرمانی است. به پزشکان توصیه می‌شود تا در سال اول پس از زایمان، افسردگی را در مردان غربال کنند و در صورت وجود افسردگی، درمان یا ارجاع درمانی را ارائه دهند.
نشانه‌های افسردگی بعد از زایمان در مردان
احساس خستگی، آشفتگی و استرس پس از تولد فرزند، از جنبه‌های طبیعی پدر و مادر بودن است. اگر این علائم در طولانی‌مدت باقی بماند و در زندگی روزمره و مراقبت از کودک اختلال ایجاد کند، احتمال افسردگی‌پس از زایمان وجود خواهد داشت.
بسیاری از علائم افسردگی‌پس از زایمان در پدران همچون اختلال‌افسردگی اساسی (MDD) بوده و همچنین نشانه‌ها از فردی به فرد دیگر متفاوت است. با این حال علائم رایجی وجود دارد که به شرح زیر است:
- تغییر قابل‌توجهی در اشتها
- تغییر وزن
- ناتوانی و اختلال در خواب
- درد غیرقابل‌توضیح
- از دست دادن انرژی
- احساس غمگینی یا ناامیدی
- احساس بی‌ارزشی یا گناه
- نگرانی بیش از حد
- ناتوانی در تمرکز یا تصمیم‌گیری
- تغییرات ناگهانی در خلق‌وخو
- افکار خودکشی یا مرگ
- افکار مزاحم آسیب رساندن به نوزاد
- تحریک‌پذیری و طیف محدودی از احساسات
نقش همسر در افسردگی پس از زایمان چیست؟
- شوکه و یا نا امید نشوید اگر شریک زندگیتان، دوستان و یا خانواده تان می گویند او افسردگی پس از زایمان دارد. این مشکل شایعی است و می تواند به طور موثری درمان شود.
- اطمینان حاصل کنید که شما متوجه می شوید که افسردگی‌پس از زایمان چیست. در صورتی که اطلاعات بیشتری نیاز دارید از روانشناس بپرسید.
- بهتر است با کسی که افسرده است زمان گذراند. این بسیار مهم است که به او گوش دهید، حمایتش کنید و او را تشویق کنید. به او اطمینان خاطر دهید که بهتر خواهد شد.
- همسر خود را جدی بگیرید. اگر می گوید که دیگر نمی خواهد زندگی کند یا می خواهد به خود ضربه بزند سریع درخواست کمک حرفه ای کنید.
- همسر خود را تشویق کنید که برای درمان کمک بخواهد. اگر شما هر گونه نگرانی در مورد درمان دارید، با دکتر در این مورد صحبت کنید.
- تا می توانید در کارهای عملی کمک کنید. این شامل غذا دادن و عوض کردن کودک، خرید، پخت و پز و یا انجام کارهای خانه می شود.
سخن پایانی
در نتیجه افسردگی بعد از زایمان یک نوع بیماری روحی روانی است که با توجه به شرایط هر فرد به وجود می آید. افسردگی پس از زایمان قابل درمان است و جای نگرانی ندارد اما حتما باید نشانه های آن را بدانید و در صورت مشاهده این نشانه در خلق و خوی تان سریعا به روانپزشک مراجعه نمایید و اقدام به درمان کنید. درصورت باردار شدن از ابتدا مراقب باشید و پیشگیری های لازم برای دچار نشدن به افسردگی را انجام دهید.
سوالات متداول
آیا افسردگی پس از زایمان باعث تغییر رفتار مادر با نوزاد می شود؟
بله ، زیرا مادر نسبت به نگهداری فرزند بی میل می شود ، کم خوابی تاثیر می گذارد و خلق و خوی مادر به کلی تغییر می کند. بنابراین نمی تواند به خوبی از فرزند خود مراقبت کند و برای او وقت بگذارد. زیرا انگیزه و شوق و ذوق خود را نیز از دست می دهد.
آیا تمامی احساسات غم و ناراحتی پس از زایمان مربوط به افسردگی می شود؟
خیر گاهی اوقات نیز تمامی ناراحتی ها و غم ها مختص افسردگی بعد از زایمان نیستند. بلکه ممکن است ناراحتی کوتاه مدت از عامل دیگری باشد. بنابراین تمامی ناراحتی ها و غم ها را نباید به افسردگی ربط داد. گاهی اوقات اندوه و غم ناشی از نوزاد است و به سرعت بهبود می یابد در این دوران با استراحت ، کمک اطرافیان ، پیروی از سبک زندگی سالم ،ارتباط با افراد جدید می توانید غم و اندوه را از خود دور کنید.
