وجود جرم روی دندانها، بوی بد دهان، پوسیدگی‌های دندانی و بروز بیماری‌های لثه را به دنبال خواهد داشت. با وجود رعایت بهداشت دهان و دندان مرتب و استفاده از روشهای جرم گیری دندان در منزل، اما با این وجود همه جرم‌های دندانی از بین نمی‌روند. به همین منظور همواره توصیه می‌شود تا هر چند وقت یک بار برای جرم گیری به مطب دندانپزشکی مراجعه شود. جرم گیری دندان هیچگونه دردی نداشته و فواید بسیار مهمی برای سلامت دهان و دندان به همراه دارد.
فهرست مطالب
- جرمگیری دندان چیست؟
- دلیل جرم گرفتن دندان چیست؟
- ترکیبات جرم چیست؟
- عوامل ایجاد جرم بیشتر روی دندان چیست؟
- معرفی انواع روشهای جرم گیری دندان
- جرم گیری دندان چگونه انجام می‌شود؟
- دلیل حساسیت دندانها بعد از جرم گیری دندان چیست؟
- خمیردندان ضد جرم مفید یا مضر چیست؟
- عوارض جرم گیری دندان چیست؟
- فواید جرم گیری دندان چیست؟
- مراقبت‌های پس از بروساژ دندان چیست؟
- سخن پایانی و سوالات متداول
جرمگیری دندان چیست؟
جرمگیری دندان به انگلیسی معادل Teeth Scaling است. گاهی به این درمان دندانپزشکی، بروساژ دندان هم گفته می‌شود. این درمان که نوعی پاکسازی عمیق دندان است، یکی از خدمات دندانپزشکی است که پلاک و کلکولوس (تارتار) موجود در بالا و زیر خط لثه را از بین می‌برد.
پلاک دندان گاهی منجر به بروز بیماری‌های لثه می‌شود. با این که پلاک همیشه روی دندانها تشکیل می‌شود، اما اگر به‌خوبی تمیز نشود، باکتری‌های موجود در آن می‌توانند باعث التهاب لثه شوند. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، لثه از دندانها جدا می‌شود و فضاهایی به نام پاکت را ایجاد می‌کند. پس از آن، پلاک در این پاکت‌ها به دام می‌افتد و امکان پاک‌کردن آن با مسواک وجود ندارد. در صورت عدم درمان، بیماری لثه ممکن است منجر به ازدست‌دادن استخوان و دندان شود.
دلیل جرم گرفتن دندان چیست؟
حتی اگر بهداشت دهان و دندان خود را به خوبی رعایت کنید، اما با این وجود باکتری هایی در دهان وجود دارند که با مصرف باقی مانده های غذایی به خصوص پروتئین ها به تشکیل پلاک های روی دندانی می پردازند.البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله اهمیت تغذیه در سلامت دندان را بخوانید.
این پلاک ها، می توانند در بخش هایی از دندان مانند خط لثه که مسواک و نخ دندان به خوبی به آن دسترسی ندارد، تجمع پیدا کنند. نتیجتاً سبب آسیب رسیدن به لثه و دندان ها شوند. تنها راه نجات از عوارض جرم، جرم گیری دندان است.
ترکیبات جرم چیست؟
قسمت بیشتر ترکیب جرم را موادمعدنی تشکیل میدهد حدود ۷۰ تا ۹۰ درصد که شامل ترکیبات کلسیم ،فسفات،کربن و منیزیم می باشد.البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله مراقبت از دندان ها در بارداری را بخوانید. ما بقی ترکیبات جرمها شامل میکروبها ومواد عالی میباشد که شامل ترکیبات پروتئین،کربوهیدرات و چربیها میباشد.
عوامل ایجاد جرم بیشتر روی دندان چیست؟
تشکیل جرم های دندانی بسیار راحت و سریع اتفاق می افتد. شما باید به خوبی بهداشت دهان و دندان خود را رعایت کنید تا تشکیل آن ها را به تعویق انداخته و اجازه باقی ماندن آن ها را روی دندان های خود ندهید. برای اینکه بیشتر با علل ایجاد و زود جرم رفتن دندان آشنا شوید، بخش زیر را نیز مطالعه کنید.
فقط یک بار مسواک زدن در طول روز
یکی از دلایل شایعی که سبب زود جرم گرفتن دندان ها می شود، این است که شما تنها یک بار در روز از مسواک استفاده می کنید.البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله درمان های لکه‌های سفید دندان را بخوانید. برای اینکه نتیجه درستی از مسواک زدن خود بگیرید، حداقل باید دوبار در روز از مسواک استفاده داشته باشید. بهترین زمان آن نیز، یکی شب قبل از خواب و دیگری، صبح بعد از بیدار شدن از خواب می باشد.
عدم استفاده از خمیر دندان
درست است که استفاده از خمیر دندان لزومی ندارد. به واقع مسواک زدن اصولی و صحیح، مهمتر می باشد. اما نباید از تاثیر خمیر دندان برای کاهش جرم های دندانی غافل شوید.
عدم استفاده از نخ دندان
یکی دیگر از مواردی که منجر به زود جرم گرفتن دندان ها می شود، استفاده نکردن از نخ دندان است.
لازم است تا بسیاری از جرم های بین دندانی را با نخ دندان بردارید.
مصرف بیش از حد مواد غذایی چسبناک و شیرین
برخی از مواد غذایی مانند پیتزا، اسنک، گز، سوهان، انواع شیرینی ها و غیره می توانند دلیل رایجی بر تشکیل جرم های دندانی باشند. بهتر است تا یک رژیم غذایی خوب و سالم را در پیش بگیرید.البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله از ارتودنسی چگونه مراقبت کنیم؟ را بخوانید. همچنین بعد از مصرف مواد غذایی شیرین و چسبناک، مسواک بزنید. یا اگر شرایط مسواک زدن را ندارید، حداقل دهان خود را با آب بشویید.
معرفی انواع روشهای جرم گیری دندان
جرم گیری دندان در طی چند جلسه انجام می شود و باید بیمار در فاصله بین جلسات، طبق دستورات دندانپزشک عمل کند و بهداشت را کاملا رعایت کند و از دهانشویه‌های مخصوص استفاده کند.
جرم گیری با ابزارهای دستی
دندانپزشک شما در این حالت از یک جرم گیر دندان استفاده می کند. به صورت دستی پلاک‌های موجود روی دندان را از بین می برد. از آنجا که دندانپزشک توانایی مشاهده پلاک‌ها را ندارد، مجبور است از حس لامسه خود برای شناسایی نواحی ایجاد پلاک و رسوب بر روی دندانها استفاده کند.
جرم گیری با ابزارهای اولتراسونیک
ابزار جرم گیری دندان اولتراسونیک پلاک‌ها را از روی دندان شما با لرزش یکسر فلزی، پاک می کند.البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله تاثیرات استفاده از نخ دندان را بخوانید.
در این روش از اسپری کردن آب برای شستن پلاک‌ها از روی دندان و سرد نگهداشتن سر دستگاه استفاده می شود.
جرم گیری دندان با لیزر
روش جرم گیری و سفید کردن دندان با لیزر بعنوان یک اقدام پیشگیرانه استفاده می شود.پس از روشهای پاکسازی عمیق، پاکت‌های لثه و سطوح ریشه با یک لیزر آبی درمان می شوند تا اتصال مجدد بافت‌های لثه را بهبود ببخشد. در این روش از ژل بلیچینگ برای سفید کردن دندان ها، بر روی آن ها استفاده می شود. در ادامه پرتو شتاب دهنده بطور مستقیم بر روی دندان ها تابانده می شود تا به این ترتیب حداکثر نتایج بهینه حاصل شود. روش سفید کردن دندان با لیزر یک‌روش بیخطر و بدون درد است. به‌این ترتیب می توان رنگ دندان ها را تا 8 درجه در مدت کمتر ازیک ساعت سفید کرد.
جرم گیری دندان چگونه انجام می‌شود؟
جرمگیری دندان یکی از رایج‌ترین خدمات دندانپزشکی است که گاهی همراه با روت پلنینگ (Root planing) انجام می‌شود. در این قسمت شما را با مراحل جرمگیری دندان آشنا خواهیم کرد:
۱- استفاده از بی‌حسی موضعی
جرمگیری و روت پلنینگ به بی‌حسی موضعی برای کنترل درد نیاز دارند. در اولین مرحله از این درمان، دندانپزشک بی‌حسی را درون دهان فرد تزریق می‌کند و ناحیه تحت درمان را بی حس می‌کند. بعد از حدود پنج دقیقه، بی‌حسی اثر می‌گذارد و می‌توان کار را شروع کرد. در طول این مدت بیدار و هوشیار هستید اما هیچ دردی را احساس نخواهید کرد.
۲- جرم گیری
مرحله دوم، جرمگیری است. در این مرحله، دندانپزشک پلاک و جرم را از این نواحی پاک می‌کند:
- زیر لثه
- بین لثه
- روی انتهای تاج دندان
- در اطراف ریشه دندان.
جرمگیری یا به‌صورت دستی یا با ابزار اولتراسونیک همچون دستگاه جرمگیری دندان کویترون (Cavitron) انجام می‌شود. هر دو تکنیک به طور مؤثر پلاک و تارتار سخت‌شده را از بین می‌برند. ابزار جرم‌گیر به‌صورت اریب در زاوی ه ۴۵ تا ۹۰ درجه نسبت به دندان قرار می‌گیرد. دندانها و سطوح ریشه‌ها در یک حرکت عمودی، چرخشی یا افقی خراش داده و تمیز می‌شوند.
۳- روت پلنینگ
دنتین (عاج)، سمنتوم، مینا و پالپ دندان چهار جزء اصلی دندان هستند. در صورت ادامه داشتن پریودنتیت، این بیماری به سمنتوم، عاج یا هر دو آسیب می‌رساند. روت پلنینگ فرایندی است که به صاف‌کردن سطوح ناهموار و حذف باکتری‌های زیرلثه‌ای کمک می‌کند. در طول روت پلنینگ، دندانپزشک به طور عمقی قسمت زیر لثه‌ها را تمیز می‌کند تا پلاک و تارتار را از روی ریشه دندانها (جایی که استخوان‌ها تحت تأثیر عفونت قرار گرفته‌اند) پاک کند.
این فرایند سمنتوم (لایه کلسیفیه‌ای که ریشه دندان را می‌پوشاند) را به طور کامل حذف می‌کند. همچنین گاهی روت پلنینگ شامل برداشتن یک‌لایه بسیار کوچک از سطح دنتین است؛ دنتین لایه دوم دندان است که در زیر مینای دندان قرار دارد.
۴- شستشوی نهایی
پس از اتمام این فرایند، دندانپزشک محل موردنظر را شستشو میدهد تا باکتری‌های باقیمانده را از بین ببرد. سپس برای اطمینان از این که بافت لثه به‌طور مناسبی رشد می‌کند کمی فشار روی لثه اعمال می‌کند.
دلیل حساسیت دندانها بعد از جرم گیری دندان چیست؟
بدون تردید علت آن آسیب دیدن دندانتان نیست. بلکه اگر جرم دندان شما سنگین بوده باشد، برداشتن این جرم منجر به بیرون زدن ( اکسپوز شدن) ریشه دندان شما به محیط دهان می شود. این امر باعث می شود دندانها تا مدتی به سرما و گرما حساس شوند. اگر هنوز تخریب استخوانی صورت نگرفته باشد، که به مرور لثه ها به جای خود بازگشته و حساسیت دندان برطرف می شود. اما اگر تخریب شدید بوده باشد، زمان بیشتری طول می کشد تا دندان از خود دفاع کرده و حساسیت آن کم شود.
این احساس حساسیت دندان بعد از جرم گیری در افرادی که دندانهای حساس دارند بیشتر است. راه حل مقطعی آن نیز استفاده از خمیر دندانها و دهانشویه های ضد حساسیت است.
خمیردندان ضد جرم مفید یا مضر چیست؟
جرم دندان با مسواک و خمیردندان پاک نمی‌گردد. خمیردندان‌های ضد جرم فقط رنگ و لکه‌های رسوب نموده بر دندان را تمیز می‌کنند و استفاده دائم از آنها توصیه نمی‌شود.
این خمیردندان‌ها، به دلیل ساییدگی دندان ها باعث ایجاد حساسیت و ایجاد خراش‌های بسیار ظریف بر سطح دندانها نموده و زمینه را برای تجمع و چسبندگی بیشتر پلاک میکروبی فراهم می‌آورند.
عوارض جرم گیری دندان چیست؟
اگرچه جرمگیری دندان مزایای زیادی دارد اما گاهی با عوارض جانبی مانند موارد زیر همراه است:
- اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید، احتمال این که پس از این جرمگیری دچار عفونت شوید وجود دارد.
- بروساژ دندان ممکن است لثه‌ها را متورم و حساس کند.
- اگر اصول بروساژ دندان به‌درستی رعایت نشوند، پس از جمع و سفت شدن لثه‌ها، ریشه‌ها آشکار می‌شوند که این امر ممکن است منجر به خونریزی لثه‌ها شود.
- درد خفیف و ضربان‌دار و حساسیت به مواد غذایی گرم، سرد و قندی که از رایج‌ترین عوارض جانبی گزارش‌شده پس از جرمگیری دندان هستند.
- ممکن است فرد به برخی از مواد استفاده‌شده، آلرژی نشان دهد.
خطرات مرتبط با جرمگیری معمولا جزئی هستند و حدود ۵ الی ۷ روز طول می‌کشند. اگرچه در موارد شدیدتر، این عوارض ممکن است چندین هفته ادامه پیدا کنند.
فواید جرم گیری دندان چیست؟
برخی از تأثیرات جرمگیری دندان عبارت‌اند از:
۱. جرم گیری از پوسیدگی و کرم‌خوردگی دندان جلوگیری می‌کند.
پوسیدگی و کرم‌خوردگی دندان، نقطه آغاز مشکلات اساسی دندان هستند. جرمگیری دندان به جلوگیری از بروز این اتفاق و ممانعت از ایجاد حفره در دندان کمک می‌کند. این حفره‌ها میزبان پلاک می‌شوند و به مینای دندان که سخت‌ترین قسمت دندان است آسیب می‌زنند.
۲. جرم گیری از بیماری پریودنتال جلوگیری می‌کند.
پلاک دلیل بروز بسیاری از مشکلات است و اگر در زیر خط لثه تشکیل شده باشد، به لثه‌ها نیز آسیب می‌زند. این آسیب می‌تواند تا جایی پیشرفت کند که منجر به ازدست‌دادن دندان شود. جرمگیری دندانها، از خط لثه محافظت می‌کند. خط لثه نقش مهمی در ثابت نگهداشتن دندانها و حفظ سلامت کلی دهان ایفا می‌کند.
۳. جرم گیری لکه‌ها را از بین می‌برد.
مصرف چای، قهوه، مایعات رنگی، یا تنباکو باعث شکل‌گیری لکه روی سطح دندانها می‌شود. جرمگیری به پاک‌کردن این لکه‌ها، داشتن لبخندی زیبا و تا حدودی سفیدکردن دندانها کمک می‌کند.
۴. جرم گیری از بوی بددهان جلوگیری می‌کند.
همان‌طور که گفته شد پلاک، باکتری‌ها را به دام می‌اندازد و تبدیل به تارتار می‌کند که این امر منجر به بوی بددهان می‌شود. در این شرایط با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن نتایج جزئی ای را مشاهده خواهید کرد، بنابراین برای رهایی کامل از بوی بددهان جرمگیری ضروری است.علاوه بر این، جرمگیری عفونت را درمان می‌کند و روند بهبود را تسریع می‌بخشد. همچنین از ریشه دندانها محافظت می‌کند.
مراقبت‌های پس از بروساژ دندان چیست؟
بعد از انجام جرمگیری موارد زیر را رعایت کنید:
- هنگامی که از داروی بی‌حسی استفاده می‌شود، ممکن است تا چند ساعت بعد، لب‌ها، دندانها و زبانتان بی حس باشند. تا زمانی که بی‌حسی کاملا از بین نرفته از جویدن خودداری کنید.
- توصیه می‌شود که حداقل تا دو ساعت پس از جرمگیری، چیزی نخورید. همچنین برای ۴۸ الی ۷۲ ساعت اول پس از جرمگیری، مواد غذایی نرم مصرف کنید. تا زمانی که لثه‌ها کاملا بهبود پیدا کنند، از مصرف غذاهای گرم یا تند خودداری کنید.
- حداقل تا ۷۲ ساعت پس از جرمگیری از هیچ یک از محصولات تنباکو استفاده نکنید زیرا تنباکو روند بهبودی را آهسته می‌کند.
- شب اول، ناحیه جرم‌گیری‌شده را خیلی آهسته مسواک بزنید. در روز بعد، به‌آرامی نخ دندان کشیدن را آغاز کنید. به‌تدریج در هفته بعد، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن عادی را از سر بگیرید.
- سه بار در روز دهانتان را با آب‌نمک گرم بشویید. برای این کار یک قاشق سوپ‌خوری نمک را در یک فنجان آب گرم بریزید و دهانتان را شستشو دهید تا درد و ورم کاهش پیدا کند.
- درصورتی‌که پزشک برای شما آنتی‌بیوتیک تجویز کرده‌است، مصرف آن را برای مدت‌زمان تعیین شده ادامه دهید، حتی اگر تمام علائم و نشانه‌های عفونت از بین رفته باشند.
مانند هر روش درمانی دیگری برای جرم گیری دندان هم باید در انتخاب دندانپزشک دقت زیادی داشته باشید. در دکترتو میتوانید با بهترین دندانپزشک در شهر خود آشنا شوید، برای ویزیت حضوری نوبت بگیرید و در صورت نیاز به‌صورت آنلاین یا تلفنی یا پزشکان مشورت کنید.
سخن پایانی
شما در این مقاله با جرم گیری دندان آشنا شدید.همچنین از روش انجام آن و معایب و فواید آن آگاه شدید.اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
جرم گیری دندان چند وقت یکبار باید انجام شود؟
این موضوع بستگی به جنس دندان های هر فرد و مواد غذایی مورد استفاده شخص خواهد داشت و ممکن است در فردی لازم باشد تا در مدت زمان کوتاهتری برای جرمگیری دندان اقدام شود و بالعکس. اما به طور کل توصیه می شود حداقل یکبار در سال برای جرمگیری دندان زیر نظر دندانپزشک مجرب اقدام نمایید.
آیا استفاده از خمیردندان ضد جرم ایرادی دارد؟
جرم دندان با مسواک و خمیردندان پاک نمی‌گردد. خمیردندان‌های ضد جرم فقط رنگ و لکه‌های رسوب نموده بر دندان را تمیز می‌کنند و استفاده دائم از آنها توصیه نمی‌شود. این خمیردندان‌ها، به دلیل ساییدگی دندان ها باعث ایجاد حساسیت و ایجاد خراش‌های بسیار ظریف بر سطح دندانها نموده و زمینه را برای تجمع و چسبندگی بیشتر پلاک میکروبی فراهم می‌آورند.
