تفاوت دندانپزشکی و دندانسازی در چیست؟ + بررسی انواع خدمات دندانپزشکی و دندانسازی

خدمات دندانپزشکی و دندانسازی، ساخت پروتزهای دندانی، حفظ دندان‌ها و رعایت اصول مراقبتی از جمله کارهای بسیار مهمی ست که یک دندانپزشک و دندانساز به تفکیک این خدمات، به آن‌ها می‌پردازند و با توجه به دانش و آموخته‌های خود سعی می‌کنند بهترین خدمات را به بیماران خود ارائه دهند. البته باید متذکر شد که خدمات دندانپزشکی و دندانسازی هر دو از زیر شاخه‌های خدمات علوم پزشکی هستند ولی تفاوت‌های فراوانی با یکدیگر دارند. از این رو در این گزارش سعی شده به تفاوت خدمات این دو رشته زیر شاخه پزشکی پرداخته و شما عزیزان را با برخی از این خدمات دندانپزشکی و دندانسازی از جمله نایت گارد دندان مصنوعی پارسیل اکریلی و کروم کبالت فلیپر دندان، عصب کشی، ترمیم و روکش آشنا نماییم. پس تا پایان گزارش ما را همراهی نمایید.

---

فهرست مطالب

• تفاوت دندانپزشکی و دندانسازی در چیست؟
• دندانساز کیست؟
• دندانپزشک کیست؟
• معرفی انواع خدمات دندانپزشکی و دندانسازی 
• معرفی انواع خدمات دندانسازی و پروتز دندان
• سخن پایانی و سوالات متداول

---

تفاوت دندانپزشکی و دندانسازی در چیست؟

همانطور که گفته شد دندانپزشکی و دندانسازی شاخه‌ای از علم پزشکی هستند که در حوزه سلامت دهان و دندان به فعالیت می‌پردازند. دندانپزشکی در زمینه پیشگیری، بررسی علائم و درمان بیماری‌ها و بالابردن میزان بهداشت دهان و دندان تخصص دارد و خدمات رسانی می‌نماید. در این رشته علاوه بر داشتن دانش، علم و مهارت کافی، دندانپزشک باید مانند یک هنرمند از مهارت دستی لازم جهت خلق دوباره اثر هنری مثل دندان برخوردار باشد. دندانپزشک عمومی یا جراح دندانپزشک بعد از گذراندن دوران عمومی می‌تواند در یکی از رشته‌های تخصصی به تحصیل بپردازد. این رشته شامل ۱۰ رشته تخصصی روت کانال، ترمیمی، پروتز، پریو (لثه)، جراحی فک و صورت، متخصص تشخیص، پاتولوژی و ارتودنسی، اطفال و رادیولوژی می‌باشد.

و اما دندانسازی در‌واقع حرفه‌ای است که در کنار حرفه دندانپزشکی به ارائه خدمات بهداشتی و درمانی برای دسته‌ای از بیماران دندانپزشکی می‌پرداز؛ بدین‌ترتیب که پس‌ قالب‌گیری از دهان و دندان بیمار توسط دندانپزشک، این قالب برای لابراتوار ارسال می‌شود و دندان‌ساز براساس طرح درمان و نظر دندانپزشک، پروتز دندانی مناسب را برای بیمار فراهم می‌سازد. دندانساز عهده‌دار ساخت و ترمیم انواع پروتز که شامل انواع پروتزهای متحرک کامل و پارسیل، پروتزهای ثابت و روکش‌ها، ایمپلنت‌ها، پروتزهای فک و صورت، پلاک‌ها و پروتزهای مربوط به ارتودنسی استف می‌باشد و خدماتی همچون پذیرش بیمار، معاینه، امتحان پروتز، تطبیق رنگ دندان‌ها، قالب‌گیری و… به هیچ وجه در حیطه کاری دندانساز نمی‌باشد. این رشته در دانشگاه تحت عنوان رشته تکنسین پروتزهای دندانی قابل آموزش و یادگیری است که البته برخی از افراد بدون گذراندن این آموزش در دانشگاه و به صورت تجربی اقدام به یادگیری این حرفه و فعالیت در آن می‌نمایند. در این رشته دوره‌های تخصصی و فوق تخصصی وجود ندارد.البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله کاربرد فناوری نانو در دندانپزشکی را بخوانید.

دندانساز کیست؟

دندانسازی از مشاغل زیر‌شاخه گروه علوم پزشکی است و در‌واقع حرفه‌ای است که در کنار حرفه دندانپزشکی وظیفه ارائه خدمات بهداشتی و درمانی را به دسته‌ای از بیماران دندانپزشکی بر عهده دارد.وظیفه و شغل یک دندانساز بدین‌ترتیب است که پس‌از‌اینکه دندانپزشک از بیمار قالب‌گیری کرد و این قالب را برای لابراتوار ارسال نمود دندان‌ساز بایستی براساس طرح درمان و نظر دندانپزشک، پروتز دندانی مناسب برای بیمار را تهیه نماید. با توجه به این توضیحات یک دندانساز و یا لابراتوار دندانسازی بـه‌هیچ وجه حق پذیرش مستقیم بیمار (از قبیل پذیرش بیمار، معاینه، امتحان پروتز، تطبیق رنگ دندان‌ها، قالب‌گیری و… ) را ندارد.

جهت یادگیری رشته دندانسازی، هم می‌توان رشته تکنسین پروتزهای دندانی را در دانشگاه دنبال کرد و هم اینکه می‌توان به‌صورت تجربی اقدام به یادگیری این حرفه کرد. باید توجه داشت که از لحاظ قانونی مجوز تاسیس “لابراتوار دندانسازی” فقط به دارندگان مدرک دانشگاهی پروتزهای دندانی داده می‌شود.تمامی کلینیک‌ها برای ساخت پروتزهای دندانی نیاز به همکاری به دندانساز یا لابراتوارهای دندانسازی دارند.

دندانپزشک کیست؟

دندانپزشکی شاخه ای از علم پزشکی است که به سلامت دهان و دندان می پردازد. دندان‌پزشک، کسی است که در زمینه پیشگیری، بررسی علائم و درمان بیماری های دهان و دندان تخصص دارد. دندانپزشک به درمان بیماری‌های دهان و دندان ، جلوگیری از پیشرفت این نوع بیماری‌ها و بالابردن میزان بهداشت دهان و دندان می‌پردازد. دندانپزشکی دانشی است که فرد علاوه بر داشتن دانش، علم و مهارت کافی، باید هنر و مهارت دستی لازم جهت خلق دوباره اثر هنری مانند دندان را داشته باشد.

معرفی انواع خدمات دندانپزشکی و دندانسازی 

تا زمانی که علم دندانپزشکی پیشرفت نکرده بود، اشخاص دارای معضل دندان درد از ضرب المثل “دندانی را که درد می کند باید کشید” زیاد می‌شنیدند یا خود استفاده می‌نمودند ولی امروزه با پیشرفت تکنولوژی و علم دندانپزشکی دیگر به جای کشیدن دندان از روش‌های درمان ریشه دندان یا عصب کشی و ترمیم دندان استفاده می‌کنند.

1- درمان ریشه و یا عصب کشی دندان چیست؟

درمان ریشه دندان یا عصب کشی دندان، عبارت است از خارج کردن ریشه یک دندان، تمیز نمودن و شکل دادن به فضای کانال تراپی (RCT) و در انتها پرنمودن آن برای جلوگیری از نفوذ و بازگشت باکتری‌ها به این ناحیه و سیستم اعصاب دندان که هدف از این کار اجازه به باقی ماندن دندان در دهان بدون وجود اعصاب زنده در آن می‌باشد.

درمان ریشه دندان در مواقعی که مشخص شود بافت نرم مرکز دندان یا همان پالپ عفونی شده است، مورد نیاز است. این عفونت معمولاً در نتیجه پوسیدگی دندان به وجود می‌آید  و از علایم آن، درد خود به خودی دندان، درد شبانه دندان، درد دندان هنگام خوردن و جویدن غذا و یا نوشیدنی‌های سرد و گرم، تغییر رنگ دندان و لق شدن دندان و یا سیاه شدن دندان، خارج شدن چرک از لثه و دردناک شدن غدد لنفاوی در ناحیه سر و گردن و ورم کردن لثه می‌باشد. در این بین، از بین رفتن پالپ دندان بر اثر عفونت و عدم احساس درد به مرور زمان نشانه گسترش عفونت به کانال دندان می‌باشد. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله مشکلات شایع دندان مصنوعی را بخوانید.

مراحل درمان ریشه دندان یا عصب کشی دندان

درمان ریشه دندان شامل ۴ مرحله اصلی می‌باشد.

• دستیابی به کانال (ROOT) دندان
• تعیین کردن طول رشته
• تمیز کردن و شکل دادن به کانال
• پر کردن کانال

مراقبت‌هایی که بعد از عصب کشی دندان انجام شوند!

نگهداری از دندان عصب کشی شده همانند سایر دندان‌های داخل دهان از توصیه‌های دندانپزشک به بیمار خواهد بود به طوری که بیمار باید دندان‌های خود حداقل روزی دوبار با خمیر دندان‌های حاوی فلوراید مسواک بزند و حتما از نخ دندان استفاده نماید.

2- روکش دندان پس از عصب کشی

نیاز دندان عصب کشی شده به تقویت، به دلایل شکننده شدن و آسیب پذیری ان و حتی ترک خوردن آن تحت نیروی معمولی فک، باعث می‌شود که پس از عصب‌کشی و پرکردن دندان، نوعی ترمیم دائمی نیز بر روی آن قرار بگیرد و از دلایل آن می‌توان به آسیب دیدن دندان در هنگام درمان، آسیب‌دیدگی‌های پیشین، تغییرات عاج دندان، افزایش طول عمر و دوام آن و … اشاره نمود.

3- سایر خدمات دندانپزشکی و دندانسازی:

از سایر خدمات دندانپزشکی که بیشتر جنبه ترمیم و زیبایی دارد می‌توان به بستن فاصله دندانی، تاج گذاشتن روی دندان، بلیچینگ در راستای سفید کردن دندان، میناکاری دندان جهت تصحیح عیوب کوچک مانند دندان‌های ناهموار و یا دندان‌های روی هم گرفته، باندینگ (پیوند) دندان جهت زیبا شدن لبخند، رفع ناهماهنگی‌های‌های لبه‌ای دندان‌ها یا کوتاه و بلند بودن لبه‌های دندان ها نسبت به یکدیگر، پرکردن با کامپوزیت هم رنگ دندان به جای آمالگام نقره‌ای جهت زیبا شدن دندان‌ها، کرادینگ یا همان اصلاح بهم ریختگی دندانی بدون ارتودنسی، ارتودنسی و اصلاح دندان‎های کج و ناهموار، روکش‌های دندانی جهت دوام و زیبایی دندان،  بریج دندان یا پل جهت جایگزینی برای دندان کشیده شده، ایمپلنت برای جایگزینی دندان‌های از دست رفته، دندان مصنوعی برای افرادی فاقد دندان و بافت اطراف دندان، جراحی و تغییر شکل لثه، پیوند لثه جهت جلوگیری از تخریب لثه و متوقف نمودن نابودی استخوان دندانی، اصلاح خطوط لثه با دندانپزشکی زیبایی به کمک لیزر و … اشاره نمود.

معرفی انواع خدمات دندانسازی و پروتز دندان

پروتزهای مختلفی توسط تکنسین‌های دندانساز در لابراتوارهای دندانسازی ساخته و آماده می‌شود که از جمله آن‌ها می‌توان به پروتز دندان متحرک ، پروتز دندان ثابت و پروتز ایمپلنت جهت جایگزینی دندان یا دندان‌های از دست رفته اشاره نمود. که معمولا بعد از مرحله قالب گیری توسط دندانپزشک از بیمار، این قالب‌ها به لابراتوار دندانسازی ارسال شده و پروتزهای دندانی توسط تکنسین دندانساز ساخته و آماده می‌شود. که در ادامه  به معرفی این خدمات دندانسازی خواهیم پرداخت.

  دندانسازی – پروتز دندان مصنوعی متحرک

به پروتزی که توسط بیمار قابل درآوردن از دهان باشد، گفته می‌شود که مورد استفاده افراد بی‌دندان یا با تعدادی دندان از دست رفته قرار می‌گیرد و بر سه نوع است:

دندانسازی – پروتز دندان مصنوعی پارسیل

پروتز دندانی پارسیل در میان مردم به دندان تکه‌ای معروف است و کاربرد آن برای بیماری است که یک یا چند دندان خود را از دست داده باشد و خود بر دو نوع است:

1. دندان مصنوعی پارسیل اکریلی که سطح خارجی آن به طور کامل از آکریل که همان مواد جایگزین لثه در دندان مصنوعی است، ساخته می‌شود و در صورت نیاز سیم‌های فلزی مخصوصی به عنوان گیره در آن استفاده می‌شود. پروتزهای پارسیل تمام آکریل (فلیپر)، معمولا به عنوان یک درمان موقتی در بسیاری از موارد مورد استفاده قرار می‌گیرند.
2. دندان مصنوعی پارسیل کرم کبالت که پروتزی است که مخصوص افرادی که دندان‌های خلفی خود را از دست داده‌اند و دندانی جهت پایه برای پروتز ثابت ندارند و یا کسانی که به هر دلیل تمایل به استفاده از پروتز ثابت دندان ندارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
3. پروتز کامل دندان پارسیل یا دست دندان که در دو نوع معمولی و لثه نرم ساخته می‌شود و ویژه افرادی است که تمام دندان‌های خود را از دست داده باشند که با گسترش ایمپلنت استفاده از این پروتز‌های متحرک کمتر شده ولی هنوز یکی از روش‌های درمانی محسوب می‌شود.

دندانسازی – پروتز دندان متحرک اوردنچر

از دیگر انواع خدمات دندانپزشکی و دندانسازی، نوعی پروتز به صورت یک دست کامل دندان است که بر روی پایه‌های دندانی و یا چند ایمپلنت می‌نشیند و مشکل لقی پروتزهایی که در بالا نام برده شد را ندارد و در واقع توسط ایمپلنت که مانند دگمه فشاری عمل می‌کند، محکمتر به فک می چسبند.

دندانسازی – پروتز دندان ثابت

پروتز ثابت دندان همان روکش دندان از دیگر خدمات دندانپزشکی و دندانسازی است که در صورت ضعف ساختار دندان و نیاز به حفاظت و حمایت و همچنین به جهت زیبایی از آن استفاده می‌شود که به دو صورت روکش تک واحدی دندان به جهت پوشاندن یک دندان بدرنگ، بدشکل، آسیب دیده یا شکسته شده که ریشه آن سالم است، پوشاندن دندان به منظور حفظ ظاهر و زیبایی آن، نگهداری یک پرکردگی، محافظت از یک دندان ضعیف و گاهی برای اتصال یک بریج مورد استفاده قرار می‌گیرند.

یا به صورت بریج دندان برای یک یا چند دندان از دست رفته به صورت پلی بین دو دندان سالم مجاور ساخته می‌شود و باعث پر شدن جای خالی می‌شود که نوع ثابت آن فقط توسط دندانپزشک قابل خرج شدن می‌باشد.

دندانسازی – پروتز دندان ایمپلنت

از انواع پروتز ثابت است که امروزه به دلیل ظاهر زیبا و ماندگاری بالا بهترین نوع جایگزینی دندان‌های از بین رفته محسوب می‌شود، ایمپلنت نام دارد که در واقع پایه‌ای فلزی و پیچی شکل است که درون استخوان فک کار گذاشته شده و جنس آن از تیتانیوم خالص می‌باشد و به عنوان پایه‌ای برای روکش‌های جایگزین تاج دندان به کار می رود.البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله آشنایی با اصطلاحات دندانپزشکی را بخوانید.

دندانسازی – نایت گارد

نایت گارد یا محافظ شبانه دندان از جمله وسایل دندانپزشکی است که معمولاً برای افرادی که هنگام خواب یا بیداری دندان قروچه دارند، به جهت محافظت از دندان‌ها روی فک دندان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و معمولا از جنس اکریلیک، که نوعی پلاستیک است، یا استات یا وینیل، که نوعی لاستیک است و یا از آمالگامی از فلزاتی مانند کبالت و کروم ساخته شود. البته بسته به شدت مشکل بیمار، مناسب‌ترین نوع نایت گارد توسط دندانپزشک معرفی می‌شود. البته لازم به ذکر است که نایت گارد دندان قروچه را درمان نمی‌کند. این وسیله سبب می‌شود تا تمام فشاری که هنگام سایش و فشار دادن فک‌ها و دندان قروچه روی دندان‌ها وارد می‌شود، جذب آن شده و فک‌ها با هم تماس پیدا نمی‌کنند و باعث سالم ماندن آن‌ها شده واز ساییده شدن دندان‌ها و بی حفاظ شدن عصب‌ آن‌ها و درد شدید جلوگیری می‌شود.

همچنین باعث متوقف شدن درد ناشی از دندان قروچه و محافظت از مینای دندان و لثه می‌شود و خطر به هم خوردن تراز دندان‌ها را کاهش داده و باعث می‎‌شود بیمار خواب بهتری داشته باشد. نایت گارد را می‌توان با مراجعه به دندانپزشک به صورت سفارشی ساخت تا بر اساس چینش صحیح دندان و فک ساخته شود. از انواع نایت گارد می‌توان روی دندان‌های بالایی و یا روی دندان‌های پایینی استفاده نمود. تشخیص این که مناسب‌ترین نوع نایت گارد برای هر فرد کدام است به عهده دندانپزشک می‌باشد.

سخن پایانی

شما در این مقاله با تفاوت دندانپزشکی و دندانسازی آشنا شدید. همچنین از انواع خدمات آنها آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.

سوالات متداول